دریافت زیرمیزی توسط پزشک | مراحل قانونی و مجازات

دریافت زیر میزی توسط پزشک: در ایران، دریافت هرگونه مبلغ خارج از تعرفه رسمی پزشکی که به آن «زیرمیزی» گفته می‌شود، طبق قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشت و درمان و آیین‌نامه انتظامی نظام پزشکی کاملاً غیرقانونی است و می‌تواند عنوان‌هایی مانند «اخذ وجه نامشروع» یا «سوءاستفاده از موقعیت شغلی» را به همراه داشته باشد. این رفتار هم تخلف انتظامی محسوب می‌شود و هم در مواردی جرم کیفری است، بنابراین پزشک متخلف ممکن است علاوه بر الزام به بازپرداخت وجه و پرداخت جریمه نقدی، با تعلیق یا لغو پروانه فعالیت خود روبه‌رو شود. بیماران هم می‌توانند موضوع را از طریق سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی یا دادسرا پیگیری کنند تا ضمن حمایت از حقوق خود، با این عمل غیرقانونی مقابله شود.

در ادامه این مقاله به بررسی قوانین و مقرارت مربوط به مجازات دریافت زیرمیزی توسط پزشک خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید:

زیرمیزی چیست و چرا خلاف قانون است؟

زیرمیزی در حوزه خدمات درمانی به پرداختی گفته می‌شود که خارج از تعرفه رسمی و مقررات تعیین‌شده بین بیمار و پزشک (یا مرکز درمانی) رد و بدل می‌شود و معمولاً به صورت نقدی و بدون صدور رسید رسمی انجام می‌گیرد. این پرداخت اغلب در شرایطی رخ می‌دهد که بیمار برای دریافت خدمت خاص، تسریع در نوبت‌دهی، توجه بیشتر یا استفاده از امکانات ویژه، احساس می‌کند باید مبلغی بیشتر از هزینه مصوب بپردازد.

از نظر قانونی، این عمل در چند بُعد غیرمجاز است:
1. نقض تعرفه مصوب: تعرفه‌های خدمات پزشکی توسط وزارت بهداشت و هیئت وزیران تعیین و ابلاغ می‌شود و هرگونه دریافت مازاد بر این مبالغ، تخلف محسوب می‌شود.
2. تحصیل مال نامشروع: چون وجه دریافتی فاقد مجوز قانونی و سند رسمی است، مصداق «اخذ وجه نامشروع» بوده و مطابق قوانین کیفری قابل مجازات است.
3. سوءاستفاده از موقعیت شغلی: پزشک با استفاده از جایگاه خود و نیاز فوری بیمار، در موقعیتی نابرابر، او را به پرداخت اضافه وادار می‌کند.
4. اخلال در عدالت درمانی: زیرمیزی باعث می‌شود خدمات مناسب فقط به کسانی برسد که توان پرداخت اضافه دارند، و این تعادل در دسترسی را بر هم می‌زند.
5. تخلف انتظامی: طبق آیین‌نامه‌های نظام پزشکی، پزشک موظف است تمامی پرداخت‌ها را طبق تعرفه اعلام کند و در مقابل دریافت هر وجهی، رسید رسمی صادر نماید.

به همین دلیل، قانون‌گذار ایران با استناد به قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشت و درمان، آیین‌نامه انتظامی نظام پزشکی و مواد کیفری مرتبط، این عمل را ممنوع اعلام کرده و برای آن مجازات‌هایی مانند بازپرداخت وجه، جریمه نقدی، تعلیق یا لغو پروانه پزشکی در نظر گرفته است.
بیماران نیز می‌توانند موضوع را از طریق سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، یا دادسرا پیگیری کنند تا علاوه بر احقاق حق خود، از تداوم این رفتار جلوگیری شود.

قوانین مرتبط با دریافت وجه غیرقانونی

برای دریافت «وجه غیرقانونی» توسط پزشک یا هر خدمت‌دهنده در حوزه درمان، چند بستر قانونی در ایران وجود دارد که این رفتار را ممنوع و قابل پیگرد می‌داند. مهم‌ترین موارد عبارتند از:

قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشت و درمان

مصوب سال ۱۳۶۷ (با اصلاحات بعدی)، که به صراحت اعلام کرده که دریافت وجوه مازاد توسط پزشک تخلف اعلام می‌شود و مجازات آن شامل جریمه نقدی تا چندبرابر مبلغ اخذ شده، بازپس گیری وجوه و در صورت تکرار تعلیق یا ابطال پرونده فعالیت است.

 آیین‌نامه انتظامی نظام پزشکی (ماده ۵ و مواد مرتبط)

پزشک موظف است خدمات درمانی را طبق تعرفه رسمی ارائه و رسید رسمی صادر کند. اخذ مبلغ اضافی بدون ثبت رسمی، تخلف انتظامی محسوب می‌شود. مجازات آن شامل تذکر کتبی تا لغو پروانه پزشکی، بسته به شدت و تکرار آن است.

 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)

ماده ۵۹۲: اخذ وجه یا مال غیرمجاز توسط کارکنان یا مسئولان، حتی در بخش خصوصی، می‌تواند عنوان «تحصیل مال نامشروع» بگیرد.

ماده ۵۹۰: سوءاستفاده از موقعیت شغلی برای کسب مال غیر.

 قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد (مصوب ۱۳۹۰)

هرگونه دریافت مبالغ خارج از ضوابط قانونی را فساد اداری دانسته و دستگاه‌ها را مکلف به برخورد کرده است.

دریافت زیرمیز توسط پزشک توسط کدام مراجع قانونی بررسی می‌شود؟

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی می بایست در معاونت درمان مطرح شود. برای شکایت از پزشک می توانید شخصا و یا توسط وکیل اقدام نمایید. برای ثبت شکایت می توانید به صورت حضوری به معاونت درمان مراجعه نمایید و یا با سامانه 190 معاونت درمان تماس بگیرید و شکایت خود را مطرح کنید.

سامانه 190 وزارت بهداشت (ثبت فوری شکایت)

سامانه 190 وزارت بهداشت به عنوان یکی از راه های شکایت از دریافت مبلغ زیرمیزی توسط پزشک می باشد. با ثبت شکایت، کارشناسان معاونت درمان اقدام به بررسی موضوع نموده و در صورت احراز دریافت مبلغ مازاد، پرونده را جهت بررسی به سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع می دهند.

سازمان نظام پزشکی (رسیدگی تخصصی)

دریافت مبلغ مازاد بر تعرفه وزارت بهداشت، تخلف انتظامی محسوب می شود و صورت شکایت بیمار در این نهاد، این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت احراز این تخلف، پزشک به مجازت های مقرر قانونی محکوم می شود.

دادسرای جرایم پزشکی (شکایت کیفری)

دریافت مبلغ مازاد بر تعرفه از نظر قانونی قابل شکایت در دادسرا نمی باشد.

تأثیر زیرمیزی بر حقوق بیماران

پرداخت مبلغ خارج از تعرفه از سوی بیماران، تضییع حقوق بیمار بوده و پول اضافی محسوب می شود. چرا که وزارت بهداشت برای پزشکان مبلغ منصفانه و قانونی برای انجام عمل مورد نظر را تعیین کرده و دریافت مبلغ بشتر در واقع خواسته ناحق پزشکان می باشد.

مدارک لازم برای شکایت از پزشک بابت زیرمیزی

برای شکایت از پزشک نیاز هست تا مدارکی را همراه خود داشته باشید. این مدارک شامل موارد ذیل است:

• رسید یا مدرک پرداختی
• شهادت بیمار یا همراهان
• گزارش مکتوب یا صدای ضبط‌شده (در صورت وجود)

مراحل شکایت از پزشک بابت دریافت زیرمیزی

1- ثبت شکایت تلفنی یا آنلاین یا به صورت حضوری در سازمان تعزیرات حکومتی

2- تشکیل پرونده و ارجاع به کارشناسان وزارت بهداشت

3- بررسی و احد دفاعیات پزشک

4- صدور رأی و اعلام مجازات

مجازات پزشکان در صورت دریافت زیرمیزی

مجازات پزشکان در صورت دریافت مبلغ زیرمیزی در تعزیرات حکومتی، پرداخت مبلغ اضافه دریافت شده به بیمار و همچنین پرداخت 1 تا 3 برابر مبلغ دریافتی به عنوان جریمه در حق دولت  است.

مجازات پزشک در صورت طرح شکایت در دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی، تعیین تخلف برای پزشک و تعیین مجازات متناسب با میزان تخلف صورت گرفته است.

مهمترین نکات برای شکایت 

جمع‌آوری مدارک کافی

داشتن مدارک برای طرح شکایت در خصوص دریافت زیرمیزی بسیار مهم است. اگر واریز به حساب شخصی پزشک باشد، طرح شکایت بسیار سریع تر و مراحل آن آسان تر می باشد. اما اگر پرداخت مبلغ به صورت دلار و یا سکه باشد، طرح شکایت باید با استفاده از گرفتن رسید از پزشک و یا داشتن شاهد در این خصوص صورت گیرد.

پیگیری شکایت تا صدور رأی

بعد از ثبت شکایت، پیگیری شکایت از سوی شاکی دارای اهمیت بسیار بالایی می باشد و شاکی باید با مراجعه به سازمان تعزیرات حکومتی پرونده خود را به صورت تخصصی و حرفه ای پیگیری نماید تا موفق به اخذ نتیجه مناسب شود.

استفاده از وکیل متخصص جرایم پزشکی

طبیعی است بیمار برای اولین بار است که در خصوص چنین موضوعی طرح شکایت می کند و شاید این آخرین باری هم باشد که به این نهاد مرجعه کند. اما وکیل به عنوان کسی که شغلش این موضوع است، دارای تجربه فراوان در این زمینه می باشد و با مراحل و مراجعی که در خصوص شکایت مرتبط هستند، آشنایی کامل دارد. لذا استفاده از وکیل می تواند موجب نتیجه بهتر در زمان کمتری شود.

مشاوره با وکیل دعاوی پزشکی برای شکایت زیرمیزی

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی یکی از مواردی اسا که معمولا به دلیل عدم اطلاع بیماران مطرح نمی شود. برای مطرح کردن شکایت مورد نظر شما می بایست با وکیل دعاوی پزشکی مشاوره داشته باشید تا با بررسی مستندات شما شکایتی به نحو صحیح و قانونی برای شما تنظیم نماید و یا در صورت لزوم وکالت شما را بر عهده گرفته و مراحل شکایت شما را به بهترین شکل پیگیری نماید. برای مشاوره با وکیل دعاوی پزشکی با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

گرفتن دلار از سوی پزشک به عنوان زیرمیزی قابل اثبات است؟

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی ممکن است به دلیل پرداخت دلار به پزشک باشد. در این صورت شما به عنوان مدعی باید اثبات کنید که این مبلغ را به پزشک پرداخت کرده اید. برای اثبات این امر راهکارهای حقوقی وجود دارد که شما می توانید توسط مشاوره با وکیل متخصص دعاوی پزشکی با این راهکارها آشنا شوید. قبل از هر اقدامی با ما تماس بگیرید.

حکم گرفتن زیرمیزی از سوی پزشک چیست؟

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی اگر منجر به صدور حکم از سوی سازمان تعزیرات حکومتی گردد، پزشک مورد نظر به عودت مبلغ مازاد دریافت شده از بیمار و همچنین پرداخت جریمه چندین برابر مبلغ مازد دریافتی در حق صندوق دولت محکوم می گردد و تخلف پزشک نیز به دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی اعلام می شود.

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی در دادگاه ممکن است؟

شکایت از پزشک بابت دریافت زیرمیزی در صلاحیت دادسرا و دادگاه نمی باشد. رسیدگی به این تخلف در صلاحیت معاونت درمان وزارت بهداشت و در ادامه در صلاحیت سازمان تعزیرات حکومتی می باشد. بنابراین طرح شکایت بابت دریافت زیرمیزی علیه پزشک در دادسرا و دادگاه اشتباه بوده و در این مراجع مورد رسیدگی قرار نمی گیرد.

واریز زیرمیزی به دستور پزشک به حساب شخص دیگر تخلف است؟

شکایت از پزشک بابت زیرمیزی اصولا زمانی ممکن است که شما مبلغ مورد نظر را به حساب شخص پزشک واریز کرده باشید. اگر مبلغ مورد نظر به حساب شخص دیگری واریز شده باشد، اثبات این موضوع که این مبلغ به دستور پزشک به حساب شخص مورد نظر واریز شده است، بر عهده شما می باشد و شما باید با ارائه مدارک مورد نیاز این موضوع را ثابت نمایید.