صلح و سازش در دعاوی حقوقی چگونه صورت می گیرد؟

صلح و سازش در دعاوی حقوقی چگونه است؟ آیا امکان صلح و سازش در کلیه دعاوی حقوقی و پرونده های حقوقی وجود دارد؟ آیا میتوان یک دعوای حقوقی را در هر مرحله از دادرسی که باشد به صلح و سازش ختم نمود؟

دلیل صلح و سازش در دعاوی حقوقی

متاسفانه امروزه دادگاه های ما پر است از پرونده های مختلف و متعدد حقوقی و کیفری که بخاطر ازدیاد این پرونده ها اکثر آنها در صف رسیدگی قرار دارند یا در مراحل آن. از آنجایی که زندگی فعلی بشر بگونه ای است که مردم جامعه مدام در تنش و ستیز قرار دارند، از این رو برای حل این مشکلات باید به مرجعی که به عدالت بین افراد قضاوت کند مراجعه کرد. و این نهاد جایی نیست به جزء قوه قضاییه. البته که هدف اصلی به وجود آمدن قوه قضاییه فراتر از این حل اختلافات است. اما بهرحال قسمت عمده فعالیت این نهاد مربوط به این امر میشود.

درخواست صلح و سازش در دعاوی حقوقی

زمانی که یک دعوا در دادگاه مطرح میشود و اختلافات بین طرفین بالا میگیرد و به دادگاه مراجعه میکنند، مرجع رسیدگی در هر حال محاکم خواهند بود. اما این حق برای طرفین در نظر گرفته شده که هر زمان که بخواهند دعوا را با مصالحه پایان بخشند. این خواسته طبق قانون باید در فرم دادخواست مطرح گردد و سپس دادگاه وقتی را تعیین و طرفین را برای انجام این امر دعوت میکند.

صلح و سازش در دعاوی حقوقی از جمله قراردادها

همانطور که در بالا ذکر شد اگر دو طرف از دادگاه درخواست نمایند که دعوا با مصالحه خاتمه یابد، که سازش در حین دادرسی نام دارد و هم دعوایی که خواسته آن سازش باشد که گفته شد حتما باید در فرم دادخواست مطرح گردد. و برای آن وقت رسیدگی تعیین میشود. اگر خوانده حاضر به سازش نشد یا در جلسه حاضر نگردید، پرونده با قرار رد دادخواست مختومه میشود و بصورت کامل بسته خواهد شد. این امر به این خاطر است که برای انجام مصالحه حتما باید رضایت طرفین بصور قطعی وجود داشته باشد.

در این زمان خواهان راهنمایی حقوقی میگردد یعنی به ایشان توضیح داده میشود که میتواند دعوا را ادامه دهد. ولی در صورت پذیرفتن او و مصالحه با طرف دیگر پرونده دادگاه مبادرت به صدور گزارش اصلاحی مینماید. بهرحال صلح و سازش یکی از مهمترین و شاید به تعبیری بهترین راه برای خاتمه دادن به دعوای حقوقی است.

صلح و سازش در دعاوی حقوقی و نکات مهم گزارش اصلاحی

۱ . گزارش اصلاحی قابل اعتراض، تجدید نظر، فرجام، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث نیست چون رای محسوب نمیشود.

۲ . صدور اجراییه نسبت به گزارش اصلاحی ممکن نیست.

۳ . گزارش اصلاحی اعتبار امر مختومه را دارد. یعنی نمیشود عین همان دعوا را بعدا طرح کرد.

۴ . در پرونده های کیفری صدور گزارش اصلاحی طبق قانون مجاز نیست.

۵ . گزارش اصلاحی تمام آثار یک رای را دارد و قطعی است.

۶ . طرح دعوای ابطال سازش نامه یا گزارش اصلاحی به اسباب قانونی قابل پذیرش است. چون گزارش مورد نظر بر مبنای توافق طرفین و به دلیل برقراری صلح و سازش در دعاوی حقوقی صادر شده پس ممکن است به هر دلیل قانونی توافق نامه مزبور قابل ابطال باشد

۷ . به موجب ماده ۵۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی دعوایی که از طریق سازش ختم به خیر شود، حکم به خسارت نسبت به آن دعوا صادر نخواهد شد. مگر آنکه ضمن سازش تصمیم خاصی اتخاذ شده باشد. و حتما در گزارش این نکته ثبت شده باشد.

۸ . با توجه به ماده ۲۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ گزارش اصلاحی صادر از مراجع قضایی مشمول قانون مزبور میباشد.

• نکته: در دعاوی حقوقی اگر حین دادرسی نسبت به دعوای مشخصی دو طرف توافقی داشته باشند، چه نسبت به اصل دعوی مطروحه و یا سایر موارد، دادگاه پس از توافق طرفین صورت جلسه را تنظیم و به امضاء آنان میرساند. سپس ختم رسیدگی را اعلام و گزارش اصلاحی را صادر مینماید.

صلح و سازش در دعاوی حقوقی و جرائم قابل گذشت

وکیل تنظیم صلحنامه میگوید: صلح و سازش در دعاوی حقوقی در مفهوم عام و کلی آن در بردارنده صلح و سازش در کلیه دعاوی خاص حقوقی و کیفری و خانوادگی میباشد. لذا همانطور که میدانیم برخی از پرونده های کیفری در دسته جرایم قابل گذشت قرار میگیرند. جرائم قابل گذشت آن دسته از جرائم میباشند که با رضایت شاکی تعقیب، رسیدگی و یا اجرای حکم متوقف میشود درست اینجا نقطه تفاوت جرائم قابل گذشت با غیر قابل گذشت است. گذشت باید به صراحت و بدون هیچ قید و شرطی باشد. چراکه گدشت مشروط و معلق در دادگاه ها مورد پذیرش واقع نمیشود.

صلح و سازش از جمله اسباب زوال دادرسی میباشد

پس همانگونه که بیان گردید صلح و سازش در دعاوی حقوقی یکی از شایع ترین و بارز ترین انواع مصالحه است. اما در عین حال یکی از اسباب زوال دادرسی سازش طرفین دعوی با یکدیگر است. اصولا محاکم بر اساس دلایل طرفین دعوی و علم قاضی که نشات گرفته از همان دلایل است اعلام رای میکنند و ممکن است شخص واقعا محق باشد اما دلیلی نداشته باشد یا نتواند به موقع دلایل خود را ارائه کند و به همین دلیل حکم علیه او صادر شود.

رویه موجود در محاکم قضایی بدین منوال است که صلح و سازش در دعاوی خانوادگی بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد چراکه در مسایل خانوادگی بیش از هر مسئله دیگری رحم و گذشت وجود دارد و گاهی طرفین نیاز به تلنگری دارند تا به زندگی باز گردند. اما میتوان دامنه شمول آن را گسترش داد و به تمامی دعاوی مطروحه در محاکم تسری داد و از این اختیار قانونی استفاده کرد.

صلح و سازش در دعاوی حقوقی در کجا تحقق می یابد؟

برای پاسخ به این سوال میتوان ۳ حالت را بیان نمود که عبارتند از:

۱ . دفاتر اسناد رسمی
۲ . دادگاه
۳ . خارج از دادگاه

سازش در دفاتر اسناد رسمی:

بر اساس ماده ۱۸۱ قانون آیین دادرسی مدنی هرگاه صلح و سازش در دفاتر اسناد رسمی واقع شود, دادگاه ختم موضوع (دعوی) را به موجب سازش نامه در پرونده مربوطه قید میکند و اجرای آن تابع مقررات راجع به اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا خواهد بود.

صلح و سازش در دادگاه:

چنانچه سازش در دادگاه واقع شود موضوع سازش و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده است در صورتجلسه دادگاه منعکس میشود و به امضای دادرس و طرفین پرونده خواهد رسید. این موضوع در ماده ۱۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی مورد توجه و اعلام قرار گرفته است.

سازش طرفین در خارج از دادگاه:

هرگاه سازش در خارج از دادگاه به عمل آید و سازش نامه غیر رسمی باشد,، طرفین باید در دادگاه حاضر شده و به صحت آن اقرار کنند. اقرار طرفین در صورتجلسه دادگاه نوشته میشود و به امضای دادرس و طرفین میرسد.

نکات ارزنده وکیل تنظیم سازشنامه

• نکته: در صورتیکه طرفین پرونده بدون وجود علت و عذر موجه در دادگاه حاضر نشوند دادگاه بدون توجه به مندرجات سازش نامه دادرسی را ادامه خواهد داد. به عبارت دیگر سازش نامه یا همان صلح و سازش در دعاوی حقوقی که بین طرفین رخ داده، مورد توجه دادگاه قرار نخواهد گرفت. که این امر در ماده ۱۸۳ قانون آیین دادرسی مدنی بیان گردیده است.
• نکته: بر اساس ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی پس از ایجاد صلح و سازش در دعاوی حقوقی و دیگر دعاوی به شرح هر یک از موارد ذکر شده دادگاه رسیدگی را ختم کرده و به جای صدور رای مبادرت به صدور گزارش اصلاحی میکند.
• نکته: مفاد سازش نامه نسبت به طرفین، وراث و نمایندگان قانونی افراد اعتبار دارد.

صلح و سازش در دعاوی حقوقی و رابطه آن با شورای حل اختلاف

خانه های انصاف و عدالت و نیز شورای داوری در سال های قبل از انقلاب اسلامی در این زمینه فعالیت میکردند. خوب است بدانید که این مراکز در سال های بعد از پیروزی انقلاب حذف شدند. البته شایان بذکر است در زمان ریاست آیت الله هاشمی شاهرودی بر قوه قضاییه با تاسیس شورای حل اختلاف سیستم صلح و سازش مجددا احیا شد. با توجه به این پیشینه همواره مشخص میشود که در تمامی ادوار برقراری توافق و سازش در دعاوی مختلف خصوصا  صلح و سازش در دعاوی حقوقی مد نظر بوده است.

وظیفه وکیل در صلح و سازش در دعاوی حقوقی و سایر دعاوی

با اینکه وظیفه ی وکلای دادگستری کمک به اجرای عدالت است، اما باید به عنوان یک وظیفه اخلاقی تلاش نمایند تا پرونده موکلین منتهی به سازش گردد. در همین راستا در تمامی حوزه های قضایی واحد ارشاد و معاضدت قضایی جهت راهنمایی مراجعین و دعوت به صلح و سازش دایر گردیده تا با ترویج سازش علاوه بر کاهش حجم پرونده های قضایی کمکی در جهت راهنمایی مراجعین باشد.  پس همانطور که گفته شد اهمیت این موضوع بیش از پیش مشخص گردید و انتظار میرود با کمک روز افزون قوه قضاییه و همکاری آنان با وکلا بتوان در انجام این امر موفق تر عمل نمود. چرا که با ایجاد صلح و سازش در دعاوی حقوقی و کیفری از میزان تنش های بعدی نیز کاسته خواهد شد.

وکیل صلح و سازش در دعاوی حقوقی

اگرچه مقوله صلح و سازش در دعاوی یکی از جنبه های دعاوی بشمار می آید، که از قضا بسیار زیبا و پسندیده نیز هست. اما گاهی نمیتوان به راحتی به این امر جامع عمل پوشاند. چرا که در مواجه با برخی مسائل و اتفاقات که توسط ما انسان ها رقم میخورد، دیگر جایی برای رحم و شفقت باقی نمیماند. پس برقراری صلح و سازش در این دعاوی کاری بس بسیار سخت و گاهی نشدنی است. اما همواره باید تلاش کرد تا با رهنمون کردن دل ها به سمت خداوند و روشن شدن آن با نور الهی مشکلات حادث شده در دعاوی با مصالحه ختم به خیر شود.

موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا با همراهی وکلای مجرب و با انگیزه میتوانند یاری رسان شما در تمامی مراحل پرونده های شما و صلح و سازش در دعاوی حقوقی باشند. به امید روزی که تمامی پرونده ها با صلح و سازش ختم به خیر شوند و شاهد این صلح و امنیت در تمامی جوانب جامعه باشیم.