اسرار تجاری عبارت است از هرگونه رازی که برای صاحب آن امتیاز و منعفت بالفعل و یا بالقوه‌ای داشته باشد و صاحب راز نیز اقدامات معقولی برای حفظ محرمانگی آن انجام می‌دهد.
منظور از اسرار تجاری چیست؟
وکیل مالکیت معنوی اسرار تجاری را به این شکل تعریف می‌کند: “هرگونه رازی که برای صاحب آن امتیاز و منعفت بالفعل و یا بالقوه‌ای داشته باشد و صاحب راز نیز اقدامات معقولی برای حفظ محرمانگی آن انجام می‌دهد، اسرار تجاری نامیده میشود.”
به عنوان مثال، فرمول و نحوه ساخت نوشابه کوکاکولا یک سر تجاری بحساب می‌آید؛ چرا که اولاً) شخصی جز شرکت کوکاکولا از این فرمول باخبر نیست؛ ثانیاً) این فرمول ساخت، امتیاز و منفعت مادی زیادی برای شرکت به همراه دارد. ثالثاً) شرکت کوکاکولا اقدامات متعارف برای حفظ محرمانگی آن را انجام می‌دهد.
تفاوت اسرار تجاری با دیگر مصادیق مالکیت معنوی
اسرار تجاری همانطور که گفته شد، مانند اختراع، طرح صنعتی و علامت تجاری از مصادیق مالکیت معنوی می‌باشد. با این حال، اسرار تجاری به دلیل ماهیت خاص خود تفاوت‌های مهمی با سایر مصادیق مالکیت فکری دارد. وکیل مالکیت معنوی مهم‌ترین تفاوت اسرار تجاری را به این شکل بیان می‌کند:
روش حمایت:
اسرار تجاری به دلیل ماهیت محرمانه‌ای که دارند، در جایی ثبت نمی‌شوند. چرا که اگر ثبت شوند، محرمانگی خود را از دست می‌دهند. در صورتی که اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری در صورتی مورد حمایت قرار می‌گیرند که ثبت شده باشند.
مدت حمایت:
اسرار تجاری تا زمانی که فاش نشده باشند، مورد حمایت هستند و مدت حمایت از آنها محدود نیست و تا جایی که برای عموم فاش نشده باشد، می‌تواند توسط مالک مورد استفاده قرار گیرد. در حالی که ثبت اختراع، ثبت طرح صنعتی و ثبت علامت تجاری، حقوق انحصاری دائمی به مالک نمی‌دهد و تحت مدت محدود و مشخصی مورد حمایت قرار می‌گیرند.
قانون مرتبط:
وکیل مالکیت معنوی توضیح می‌دهد، قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، سخنی از اسرار تجاری به میان نیاورده است. تنها قانونی که مقرراتی در خصوص اسرار تجاری پیش‌بینی کرده است، قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382 می‌باشد. البته این قانون تنها آن قسم از اسرار تجاری که در بستر تجارت الکترونیک وجود دارند، در بر می‌گیرد و شامل تمامی اقسام اسرار تجاری نمی‌باشد.
چرا باید اسرار تجاری را مورد حمایت قرار داد؟
وکیل مالکیت معنوی توضیح می‌دهد، اسرار تجاری به مانند سایر مصادیق مالکیت معنوی نتیجه فکر، ایده و ابتکار اشخاص است. افراد برای رسیدن به یک سر تجاری از ذهن خود استفاده می‌کنند و حتی ممکن است زمان و هزینه زیادی نیز صرف کنند. به همین دلیل، اگر یک نظام حقوقی اسرار تجاری را مورد شناسایی قرار ندهد، اشخاص انگیزه‌ای برای خلاقیت و نوآوری نخواهند داشت. همچنین، تنها شناسایی و حمایت از اسرار تجاری می‌تواند راهی برای مقابله با سواستفاده افرادی باشد که از مال فکری دیگران بدون رضایت آنها استفاده و کسب درآمد می‌کنند.
بررسی قانون تجارت الکترونیکی
اسرار تجاری همانطور که گفته شد، در قانون تجارت الکترونیکی پیش‌بینی شده است. به موجب ماده 65 این قانون: “اسرار تجاری الکترونیکی «داده پیام»ی است که شامل اطلاعات، فرمولها، الگوها، نرم‌افزارها و برنامه‌ها، ابزار و روشها، تکنیک‌ها و فرایندها، تألیفات منتشر‌نشده، روشهای انجام تجارت و داد و ستد، فنون، نقشه‌ها و فراگردها، اطلاعات مالی، فهرست مشتریان، طرحهای تجاری و امثال اینها است، که به طور مستقل دارای ارزش اقتصادی بوده و در دسترس عموم قرار ندارد و تلاشهای معقولانه‌ای برای حفظ و حراست از آنها انجام شده است.”
همچنین به موجب ماده 64 این قانون، تحصیل غیرقانونی اسرار تجاریِ بنگاه‌ها و موسسات برای خود و یا افشای آن برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی، جرم محسوب شده است. وکیل مالکیت معنوی مجازات تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری را در بخش بعدی مورد بررسی قرار می‌دهد.
مجازات جرم تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری
وکیل مالکیت معنوی و اسرار تجاری قبل از بیان مجازات این جرم، لازم می‌داند که مجدداً اشاره کند که این جرم و مجازات آن فقط در خصوص اسرار تجاری الکترونیکی می‌باشد و در مورد تمامی مصادیق اسرار تجاری کاربرد ندارد. مجازات این جرم به موجب ماده 75 قانون تجارت الکترونیکی تعیین شده است:
“متخلفین از ماده (64) این قانون و هرکس در بستر مبادلات الکترونیکی به منظور رقابت، منفعت و یا ورود خسارت به بنگاه‌های تجاری، صنعتی، اقتصادی و خدماتی، با نقض حقوق قراردادهای استخدام مبنی بر عدم افشای اسرار شغلی و یا دستیابی غیرمجاز، اسرار تجاری آنان را برای خود تحصیل نموده و یا برای اشخاص ثالث افشا نماید به حبس از شش ماه تا دو سال و نیم، و جزای نقدی معادل پنجاه میلیون (000 000 50) ریال محکوم خواهد شد.”
روش حفاظت از اسرار تجاری
اسرار تجاری را به تناسب نوع سر، به روشهای مختلفی میتوان مورد حمایت وحفاظت قرار داد. اما مهم‌ترین و شایع‌ترین روش، انعقاد قرارداد عدم افشا می‌باشد. قرارداد عدم افشا که به آن قرارداد حفظ محرمانگی نیز گفته میشود، قراردادی است که به موجب آن هر دو طرف و یا یکی از طرفین متعهد میشود که اسرار تجاری طرف مقابل را فاش نکند. با انعقاد این قرارداد مالک اسرار تجاری می‌تواند اطمینان حاصل کند که سر تجاری او افشا نمی‌شود و اگر هم افشا شود، طرف مقابل باید خسارات وی را جبران نماید.
وکیل مالکیت معنوی در تهران
اسرار تجاری به دلیل اینکه نتیجه فکر و خلاقیت اشخاص است، از مصادیق مالکیت معنوی می‌باشد. با این وجود، اسرار تجاری تفاوت‌های مهمی با سایر مصادیق مالکیت فکری دارد که مهم‌ترین تفاوت، شیوه حمایت از آن است. اسرار تجاری به دلیل ماهیت محرمانه خود، بر خلاف اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری از طریق ثبت مورد حمایت و حفاظت قرار نمی‌گیرند. علاوه بر این پیچیدگی، در کشور ما حمایت از اسرار تجاری با خلاء قانونی مواجه است و در قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری سخنی در خصوص این مصداق مهم مالکیت معنوی به میان نیامده است.
وکیل مالکیت فکری توصیه می‌کند، به دلیل ماهیت خاص اسرار تجاری و وجود خلاء قانونی در این زمینه، برای انتخاب روش حمایت و حفاظت از اسرار تجاری خود از خدمات وکیل و مشاور دارای تجربه و تخصص در این حوزه استفاده نمایید. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا با داشتن وکلای متخصص در حوزه روشهای حمایت از اسرار تجاری، آمادگی ارائه کامل‌ترین خدمات به شما بزرگواران را دارد.
بدون دیدگاه
سلام من ی چک کشیدم به مبلغ 100 هزار تومان و از عمد جاشو پر نکردم که طرف رو اذیت کنم اونم چکم رو برگشت زده میخواستم بدونم مجازاتی که نداره دیگه 100 تومن و بهش بدم حله؟
با سلام البته مبلغ وجه چك طبق قانون در ميزان مجازات تاثير دارد اما بهرحال شما مرتكب جرم شده ايد و نسبت به آن كيفر خواهيد شد.
سلام قرارداد عدم افشا به چه مفهوم است؟
با سلام اين قرارداد به اين مفهوم است كه يكي از طرفين يا هردوي آنها متعهد ميشوند كه تحت هيچ شرايطي اسرار را افشاء نكند و در صورت خلف وعده طرف ديگر ميتواند شكايت ادعاي خسارت كند.
سلام و عرض ادب اسرار تجاری شامل چه چیزهایی میشود؟
با سلام شامل هر رازي كه براي صاحب آن امتياز و منفعت بالفعل و يا بالقوه اي داشته باشد و صاحب راز نيز اقدامات معقولي براي حفظ آن انجام داده باشد.
سلام من اسرار تجاریمو در جایی ثبت کرده بودم و توسط دوستم فاش شده میتونم تحت افشای اسرار تجاریم ازش شکایت کنم؟
با سلام از آنجايي كه با ثبت اسرار تجاري، آنها محرمانگي خود را از دست ميدهند پس ديگر نميشود تحت اين عنوان شكايت كرد.
سلام مدت حمایت از اسرار تجاری چقدر است؟ توضیح بفرمایید لطفا.
با سلام تا زماني كه افشاء نشده باشد و محدوديتي ندارد.
سلام و خسته نباشید میشه لطفا بفرمایید اسرار تجاری شامل چه چیزهایی میشه؟ اگه ممکنه نام ببرید . ممنون و متشکر.
با سلام اسرار تجاري شامل اطلاعات، فرم ها، الگوها، نرم افزارها، روش ها و ابزارها، تكنيك ها، نقشه ها، فنون، اطلاعات مالي، فهرست مشتريان و……… ديگر ميباشد كه هر كدام بطور مستقل داراي ارزش اقتصادي بوده و در دسترس عموم قرار ندارند.
سلام میشه بفرمایید در کدام قانون در مورد اسرار تجاری سخن گفته شده است؟
با سلام در قانون تجارت الكترونيكي مصوب ١٣٨٢ از آن سخن گفته شده است.
سلام وقتتون بخیر . میخواستم بدونم تاجر بدون دفتر تجارت هم میتونه به این کار اشتغال داشته باشه؟
با سلام خير چرا كه اين نكته جزء شروطي است كه تاجر را به رسميت معرفي و شناسانده مينمايد.
سلام خسته نباشید و خدا قوت میخواستم بدونم مجازات تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری چیست؟
با سلام حبس از شش ماه تا دو سال و نيم و جزاي نقدي معادل پنجاه ميليون ريال.
سلام ببخشید سوالی داشتم و اون اینکه اگه اسناد تجاری رو سرقت کرده باشی وی استفاده نکنی و دستگیر بشی بازم مجازات در نظر گرفته میشه؟
با سلام متاسفانه بله چرا كه جرم سرقت اسناد تجاري بصورت تام تحقق پيدا كرده است.
سلام و خسته نباشید . مبخواستم بابت مطالب مفید و کاربردی سایت ازتون تشکر کنم. و امیدوارم همچنان پرقدرت در این زمینه گام بردارید. پیروز و موفق باشید.
با سلام براي تمامي مجموعه حقوقي امين عدالت كبريا مايه افتخار است كه توانسته باشند كمكي را به هموطنان خود ارائه دهند.
سلام وقت بخیر سوالی داشتم آیا برای شخصی که اسرار تجاری را فاش کند در قانون مجازاتی در نظر گرفته شده است؟
با سلام بله اين امر طبق قانون جرم انگاري شده است و براي مركتب آن نيز به طريق اولي مجازات در نظر گرفته ميشود.
سلام خسته نباشید. تاجر در صورت فاش شدن اسرار تجاریش باید برای شکایت به کجا مراجعه کنه؟
با سلام در اين حالت تاجر ميبايست به دادگاه حقوقي مخصوص در اين زمينه كه به دادگاه مالكيت فكري نيز مشهور است مراجعه كند.
سلام ببخشید سوالی داشتم اگه اسرار تجاری بعد از بهره برداری از یک طرح افشا بشه بازم میتونه جرم به حساب بیاد؟
با سلام بله انجام و ارتكاب اين عمل در هر زماني جرم است چرا كه در قانون براي آن زماني مشخص و در نظر گرفته نشده است.
سلام چرا تو قانون افشای اسرار تجاری جرم انگاری شده است؟
با سلام در بهره اول بايد گفت كه اسرار از اسمشان پيداست كه نبايد فاش شود ثانيا اين امر مي تواند به طرح و طراح آسيب برساند.
درود. اگر جزئیات اسرار تجاری به گونه ای طبیعی با دیدن شواهد و حدس و گمان ها درنهایت برای رقبا قابل ردگیری و دسترسی بوده باشد، بی آنکه کسی سندی یا کلامی از آن را فاش کرده باشد، آیا رقیب تجاری متهم است؟ اگر آری، چگونه میتوان در دادگاه اثبات کرد که این اسرار توسط شخصی حقیقی یا حقوقی پیشتر بکار گرفته شده، درصورتی که هیچ وقت جایی ثبت نشده است؟
با سلام
اثبات جرم بر عهده شاکی است و در صورتی که شاکی مستنداتی در خصوص دسترسی به اسناد تجاری ارائه نموده باشد باید مطابق با آن دفاعیات را تنظیم نمود.