همه چیز درباره اعسار و معسر

اعسار در عالم حقوق به چه معناست؟  معسر به چه کسی اطلاق میشود؟ اعسار از پرداخت هزینه دادرسی به چه معناست؟ چه کسی میتواند دادخواست اعسار بدهد؟ بهترین وکیل اعسار در این مقاله مفصلا پاسخ میدهد.

تعریف لغوی کلمه اعسار

قبل از آنکه به معنای واژه اعسار بپردازیم لازم است بدانید که با توجه به زندگی کنونی بشر و بالا رفتن سطح نیازها و گاهی توقعات افراد در انجام تعهدات و یا دیونی که بر ذمه آنها میباشد ناتوان میشوند. که این امر میتواند در بخش های مختلف زندگی اعم از قراردادها و عقود، نکاح و مطالبه مهریه و غیره نمود پیدا کند. برای اینکه این امر روشن تر گردد نیاز است که ابتدا به سراغ معنای واژه اعسار برویم.

اعسار در لغت به معنای رنج، درد و سختی آمده است. در واقع میتوان به تعبیری دیگر آن را تنگدستی و ناتوانی هم نامید. همچنین واژه اعسار هم ریشه و هم معنی با کلمه عسر و حرج میباشد. عسر و حرج در مقالات دعاوی خانواده در مبحث طلاق مورد عرضه قرار گرفته است. حال این واژه را از نظر حقوقی مورد بررسی قرار میدهیم.

اعسار در عالم حقوق به چه معناست؟

تقریبا اکثر افرادی که برای انجام کارها و مطالبات یا رسیدگی به شکایات به دادگاه ها و مجتمع های شورای حل اختلاف مراجعه کرده باشند نام واژه اعسار را شنیده اند. در واقع اعسار در حقوق یعنی شخص از نظر وضعیت مالی در حالتی است که نمیتواند دیون و بدهی خود را پرداخت نماید. پس اگر شخصی به دلیل کافی نبودن یا در دسترس نبودن مالش از انجام تعهدات و پرداخت بدهی عاجز باشد ما ایشان را با نام معسر میشناسیم.

  • نکته: اگر مدعی اعسار در حین رسیدگی تمکن مالی پیدا کند مکلف به پرداخت هزینه های دادرسی خواهد بود.

معسر به چه کسی اطلاق میشود؟

از تعریف اعسار که در بالا بیان شد و اینکه به فردی که در شرایط اعسار باشد معسر گفته میشود، روشن است معسر کسی است که به علت نداشتن مال یا دارایی و یا حتی عدم دسترسی به آن از پرداخت دیون و بدهی هایش عاجز مانده است. و این عجز و ناتوانی زمانی مورد قبول واقع میشود که در دادگاه اثبات شود. یعنی هر ادعای اعساری نیاز به تنظیم دادخواست مربوطه و رسیدگی قضایی و صدور حکم مقتضی دارد. البته اعسار در زمینه های مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد و دارای انواع مختلفی میباشد که به بیان آنها خواهیم پرداخت.

◁◁ بیشتر بدانید:  تنظیم لایحه به صورت تخصصی

دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای اعسار کجاست؟

دادخواست اعسار را باید به کدام دادگاه تقدیم نماییم؟ اگر دعوای حقوقی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطرح میباشد، خواسته مذکور در همان دادخواست اصلی، بعنوان نخستین خواسته ذکر وقید میشود. دادگاه پیش از ورود به ماهیت و رسیدگی به اصل دعوا و خواسته، به ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی رسیدگی مینماید. اگر اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر میباشد، بازهم دادگاه بدوی صادر کننده حکم اولیه به این ادعا رسیدگی میکند. چنانچه حکم قطعی صادر شده باشد و محکوم، به پرداخت دفعتا واحده ادعای اعسار داشته باشد، به دعوای حقوقی با خواسته اعسار از پرداخت محکوم به در دادگاه بدوی رسیدگی میشود.

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی چگونه است؟

همانگونه که میدانیم برای طرح و اقامه دعوا ابتدا باید آن را در محاکم ثبت نماییم. و این مرحله برای آنکه محقق شود، خواهان باید هزینه های مربوط به آن را که بنام هزینه دادرسی میباشد پرداخت نماید. لذا هزینه دادرسی به معنای پولی است که خواهان در حق دادگستری واریز مینماید. حال تصور کنید که فردی خود را محق به داشتن حقی میداند. اما توانایی پرداخت این هزینه دادرسی را ندارد. لازم به ذکر است که این هزینه ها بسته به دعاوی دارای مبالغ گوناگونی میباشند. حال سوال اینجاست که اگر فرد شرایط مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد چه باید بکند؟ آیا حق او ضایع میشود؟

وکیل متخصص اعسار پاسخ میدهد که خیر. چرا که در قانون برای حل این موضوع شرایطی پیش بینی شده است که افراد در صورت اثبات آنها معاف از پرداخت هزینه های دادرسی خواهند بود. یعنی با اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، میتوانید تا حصول نتیجه از پرداخت معاف بوده و دادگاه وارد رسیدگی شده و به ادعای شما رسیدگی مینماید.

  • نکته: تنظیم و تقدیم دادخواست اعساربه محکمه خواه اعسار از پرداخت هزینه دادرسی باشد خواه اعسار از پرداخت محکوم به باشد، فقط مختص افراد عادی جامعه میباشد. یعنی تجار و شخصیت های حقوقی نمیتوانند دادخواست اعسار را تنظیم نمایند. اگر تاجری ادعای معسر بودن دارد، باید اعلام ورشکستگی نماید.
اعسار و معسر
اعسار و معسر

انواع دادخواست اعسار کدام است؟

در واقع ما دعوای حقوقی اعسار را به دو حالت مطلق و نسبی میشناسیم. که برای روشن شدن مفاهیم آن به توضیح در موردش پرداخته ایم.

اعسار نسبی:

این حالت از اعسار حالتی است که فرد توانایی پرداخت دیون و بدهی خود را بصورت یکجا ندارد. و در صورت تقسیط توانایی پرداخت برای فرد وجود خواهد داشت. به این حالت، اعسار نسبی و در نتیجه به فردی که در این شرایط باشد نیز معسر نسبی اطلاق میشود.

نکته: مانند اعسار از پرداخت مهریه زوجه که منتهی به پرداخت مهریه به صورت اقساط میگردد.

اعسار مطلق:

این حالت از اعسار حالتی است که فرد مدعی آن است که به طور کامل قادر به پرداخت دیون و بدهی های خود نیست پس در این حالت فرد تحت هیچ عنوان نمیتواند از انجام این امر برآید. به این حالت، اعسار مطلق و در نتیجه به فرد نیز معسر مطلق اطلاق میشود.

نکته: به یاد داشته باشید که در هر دو حالت، باید شرایط برای دادگاه محرز و اثبات گردد.

چه کسی میتواند دادخواست اعسار بدهد؟

خواهان دعوای اعسار کیست؟ ادعای اعسار از چه کسی پذیرفته میشود؟ همانطور که بیان گردید هر شخصی نمیتواند این دادخواست را تقدیم دادگاه نماید. پس افرادی میتوانند این کار را انجام دهند که علاوه بر ذی سمت و ذی نفع بودن، بدهکار نیز باشند، یا هزینه اقامه دعوا را نداشته باشند, یا دعوا علیه ایشان مطرح شده باشد و یا رای قطعی بر محکومیت و اجرائیه از طرف دادگاه صادر شده باشد. با وجود این شرایط افراد عادی میتوانند با تنظیم دادخواست اعسار و تقدیم آن به محکمه صالح در پی اثبات آن برآیند.

رسیدگی به دعوای حقوقی اعسار چگونه است؟

پس از حصول دادخواست اعسار توسط شعب دادگاه طبق قانون مدیران دفتر ظرف دو روز این امر را به اطلاع قاضی میرسانند تا مورد بررسی قرار گیرد. از آنجایی که در اکثر مواقع اثبات اعسار توسط گواهان تحقق می یابد، در صورتیکه قاضی صلاح بداند گواهان را برای ادای شهادت به دادگاه دعوت مینماید. پر واضح است که شهود میبایست از تمامی امور زندگی فرد درخواست کننده اعسار که مربوط به اموال و دارایی وی میباشد، خبر داشته باشند. بعد از این امر و ادای شهادت، پذیرش ادعای اعسار بر عهده قاضی خواهد بود.

  • نکته: اگر علیه شخصی دعوایی مطرح و اعسار ایشان مورد قبول واقع شود و در همین زمان دعوای دیگری نیز مطرح گردد این حکم در آن دعوا نیز کاربرد دارد.

اعسار نسبت به محکوم له چگونه است؟

  • خوانده دعوای اعسار کیست؟
  • محکوم له سابق اکنون در دعوای اعسار باید چکار کند؟

وکیل متخصص حقوقی میگوید: تصور نمایید شخصی به موجب حکم قطعی دادگاه محکوم به پرداخت مقدار معینی مال به طرف دیگر دعوا یعنی محکوم له، شده است. اما فرد محکوم ادعا میکند که شرایط پرداخت این محکومیت را ندارد. در این فرض، محکوم سابق، خواهان دعوای اعسار میشود. پس از بررسی شرایط مطروحه از جانب فردی که ادعای معسر بودن دارد، دادگاه یا دادخواست ایشان را میپذیرد و یا رد مینماید. در هر دو صورت، کسی که نتیجه دعوای اعسار را به ضرر خویش ببیند، میتواند نسبت به اعتراض به آن اقدام نموده و پرونده حقوقی اعسار را برای رسیدگی مجدد نزد مرجع تجدیدنظر ارسال نماید.

  • نکته: خوانده دعوای اعسار، در دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، خوانده دعوای اصلی میباشد. خوانده دعوای اعسار در دعوای اعسار از پرداخت محکوم به، محکوم له سابق است. در هر فرض، خوانده دعوای مذکور میبایست ملائت و توانایی مالی و دارایی خواهان را نزد محکمه به اثبات برساند.

آیا اعتراض به حکم اعسار ممکن است؟

  • اعتراض به حکم اعسار چگونه است؟

وکیل متخصص در زمینه اعسار پاسخ میدهد همانطور که میدانید طرح دعوای حقوقی با تنظیم دادخواست اعسار با بیش از دو جواب روبه رو نخواهد بود. پذیرش اعسار یا عدم پذیرش ادعای اعسار مورد حکم قرار خواهد گرفت. لذا پاسخ مثبت است. بله میتوان به این حکم اعتراض نمود و این حکم قابل رسیدگی در مرحله تجدید نظر میباشد. و هر شخصی اعم از خواهان یا خوانده که خود را معسر میداند میتواند از مرجع یاد شده تقاضای رسیدگی مجدد را داشته باشد و در مقابل طرف دیگر نیز میتواند نسبت به این ادعا اعتراض داشته باشد.

ادعای اعسار در مورد محکوم به چگونه میباشد؟

  • اعسار از پرداخت محکوم به به چه معناست؟

هنگامیکه حکم محکومیت خوانده به پرداخت خواسته صادر میشود، صحبت از طرح دعوا و اقامه دعوای حقوقی اعسار از پرداخت محکوم به، به میان می آید. تصور نمایید الف به موجب حکم قطعی دادگاه، به پرداخت ۱ میلیارد تومان وجه رایج کشور در حق ب محکوم میشود. اکنون الف توانایی مالی در پرداخت وجه مذکور را ندارد. حسب درآمد و دارایی خویش میخواهد که دادگاه بدهی وی را به اقساط عادله ای تبدیل نماید. در راستای تحقق این مهم، دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به تقدیم محکمه بدوی صادر کننده حکم میشود.

اگر مدعی اعسار در مورد مذکور نتواند ادعای خویش را اثبات نماید، محاکم ضمن رد این تقاضا ایشان را به پرداخت مخارج رسیدگی به دعوای اعسار که معادل دو برابر هزینه های معمولی و حق الوکاله وکیل محکوم مینماید. لازم بذکر است این محکومیت در مورد اعسار اوراق اجرائیه ثبت اسناد نیز قابل اجرا است.

مجازات مدعی اعسار چگونه ممکن است؟

در صورت وجود و مشاهده اعمال ذیل مدعی اعسار میتواند به مجازات حبس محکوم شود که عبارتند از:

۱ . اگر بعد از صدور حکم اعسار مشخص شود فرد خود را به دروغ معسر اعلام و معرفی کرده است.

۲ . اگر بعد از قبولی و صدور حکم اعسار مشخص گردد که گواهان شهادت دروغ داده اند. در این حالت شهود نیز با مجازات حبس از بابت جرم شهارت کذب روبه رو خواهند شد.

۳ . اگر پس از صدور حکم اعسار فرد معسر مالی را به دست آورد ولی همچنان خود را معسر قلمداد کند.

۴ . شخصی که با مدعی اعسار تبانی کرده و بر خلاف واقعیت خود را طلبکار ایشان معرفی کرده است. در این حالت هم طلبکار به مجازات حبس محکوم خواهد شد.

  • نکته: صدور حکم مبنی بر پذیرفته شدن اعسار باعث رفع ممنوع الخروج بودن بدهکار میشود.

فوت معسر و اثر آن بر وراث

در صورتی که فرد معسر که حکم به اعسار ایشان صادر شده است در حین رسیدگی و دعوا فوت کند ورثه ایشان نمیتوانند از حکم اعسار مورث خود بهره ای ببرند.

چرا که همانطور که میدانیم وضعیت اعسار قائم به شخص است پس امکان دارد که ورثه تمکن و توانایی مالی برای پرداخت هزینه ها را داشته باشند. با توجه به شرایط یاد شده در صورت دارا بودن وراث، ایشان مکلف هستند که هزینه مربوط به دادرسی را در هر مرحله ای که باشد پرداخت نمایند.

مدارک لازم جهت دادخواست اعسار از محکوم به چیست؟

همانگونه که برای ثبت هر نوع دادخواستی نیاز به یک سری مدارک وجود دارد، درخواست اعسار نیز از این قاعده مثتسنا نیست که به این شرایط اشاره ای خواهیم داشت که عبارتنداز:

۱ . رای محکومیت در مورد محکوم به قطعیت یافته باشد.
۲ . استناد به گواهی گواهان که حداقل ۲ نفر میبایست باشند.
۳ . لیست کلیه اموال منقول و غیر منقول مدعی اعسار.
۴ . میزان وجه نقدی در حساب های بانکی خواهان.
۵ . فهرست کلیه نقل و انتقالات اموال خواهان (مدعی اعسار) در مدت یک سال گذشته.

  • نکته: دادگاه مکلف است به منظور بررسی وضعیت مالی محکوم علیه استعلام را از مراجع ذی ربط بخواهد. و برای این امر نیازی به درخواست طلبکار ندارد و میبایست فورا نسبت به آن اقدام کند.
◁◁ بیشتر بدانید:  دادخواست چیست | وکیل برای تنظیم دادخواست

دعوای اعسار
دعوای اعسار

وکیل اعسار در تهران

همانگونه که در مقاله توضیح داده شد اگر در زمانی نیاز به طرح دعوایی داشتید ولی قادر به پرداخت هزینه های آن نبودید و یا اگر محکوم به پرداخت شده اید و توانایی انجام آن را ندارید می توانید با تنظیم دادخواست اعسار و تقدیم آن به دادگاه صالح، از پرداخت دفعتا واحده معاف شوید. اما فراموش نگردد که صدور حکم اعسار منوط به اثبات شرایط بیان شده آن در قانون میباشد.

موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا با داشتن وکلای متخصص در این زمینه میتواند هم در جهت اثبات اعسار و هم در جهت اثبات خلاف آن در کنار شما سروران گرامی باشد و با بهره گیری از تجربه ما می توانید با خیالی آسوده به طی طریق در پرونده حقوقی خویش بفرمایید.

به این نوشته از راست به چپ چند ستاره می دهید؟
[تعداد آرا: ۱۸ میانگین امتیاز: ۴.۱]

این مطلب را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید.

دیگر مطالب این دسته بندی

20 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی ترین
بازخورد (Feedback) های اینلاین
View all comments
بهزاد بزرگزاده
9 ماه قبل

سلام، من محکوم به پرداخت مهریه پنجاه گرم طلا و بیست میلیون به نرخ روز شده ام و نه شغل و درآمد ثابتی دارم نه اموال منقول و غیرمنقول، تقاضای اعسار کرده ام اگر معسر شناخته شوم میتوانم در اقساط را اگر در حد توانم نبود از دادگاه بخواهم مبلغ هر قسط را کمتر کند؟

سپیده
11 ماه قبل

سلام، من مهریه ام ۲۰۰ سکه و ۲۰۰ وجه نقد بوده، بابت وجه نقد یه زمین از زوج گرفتم. بابت ۳۰۰ سکه هم اجرائیه توی اداره ثبت و کسر ۱ سوم حقوقِ ۵۰ میلیون تومانیش در حال اجراست،۲ سال بعد از صدور اجرائیه طلاق جاری شد. تو حکم نوشته زوجه ۳۰۰ سکه را در پرونده دیگری مطالبه کرده زوجه مکلف است طبق رای نهایی در همان پرونده پرداخت کند، یعنی عملا هیچ پرونده ای توی دادگاه ندارم، الان ایشوت میتونه بره دادگاه دادخواست اعسار بده؟ در حالیکه اداره ثبت به موجب آیین نامه ۱ سوم حقوقش رو توقیف کردن ققط، هیچ مال دیگری به نامش نیست. هر چی میخواد به نام پدرش میخره.

جواد
1 سال قبل

سلام، من خانمم بخاطر مهریه رفته شکایت کرده و اعسار هزینه دادرسی داده. اما این خانم ۷۰میلیون تو حساب داشته و قبل از شکایت همه پولارو برداشت یا انتقال داده و به دروغ خودشو معسر جا زده، من چکار میتونم بکنم؟

سعادت
1 سال قبل

سلام و وقت به خیر. آیا از طریق سایت عدل ایران هم اکنون امکان درخواست ثبت اعسار وجود داره؟ به عبارت دیگه من به عنوان شخص عادی که پرونده ام در جریان هست خودم می تونم درخواستم رو ثبت کنم؟ و یا این که حتما باید به یکی از دفاتر خدمات مراجعه کنم؟ سوال بعدیم هم این هست که چه مدارکی از دو شاهدم باید بگیرم؟ برای مثال به دست نوشته و امضا و چنین مواردی نیاز است؟
پیشاپیش از زحمت شما برای پاسخ دادن به سوالاتم تشکر و قدردانی می کنم.

داریوش
1 سال قبل

سلام، دعوای اعسار در همان دادگاهی رسیدگی میشود که به اصل دعوا رسیدگی کرده است. خانم من در شهرستان زندگی میکنه و در دادگاه شهر خود پرونده نفقه و غیره داره، اما الان رفته در شهری دیگه درخواست مهریه داده آیا امکان داره اعتراض بزنم به تغییر مکان؟