جرم ربا و رباخوارى | مجازات ربا | وکیل پرونده ربا

جرم ربا و رباخوارى به چه معنى مى باشد؟ آیا شروع به این عمل هم جرم محسوب مى شود؟ انواع جرم ربا چه مى باشد؟ چه افرادى مشمول مجازات جرم ربا نمى شوند؟ چه پیامدهایی را به همراه دارد؟ نحوى شکایت از ربا و رباخوارى به چه صورت است؟ شرایط تحقق آن چگونه است؟ مرور زمان تاثیرى در آن دارد؟ مقنن براى افرادى که این جرم را مرتکب مى شوند چه مجازاتى را در نظر گرفته است؟ کدام مرجع صلاحیت دارد به جرم ربا رسیدگى کند؟

تعریف جرم ربا و رباخوارى

ربا عبارت است از دریافت پول بصورت غیر شرعى و غیر قانونى که بلایى اقتصادى نیز بشمار می آید. که نه تنها سودمند و صحیح نیست بلکه برکت پول را هم از بین مى برد.

وکیل جرم ربا می گوید: ربا از نظر فقهى زمانى محقق مى شود که وجه اضافى و مازاد دریافت شود. همین که طرفین بر دریافت پول بیشتر توافق کنند، جرم ربا محقق شده است. چون همان دریافت وجه اضافى کفایت مى کند. که عنوان ربا را بخود بگیرد. در قرآن نیز در سوره هاى نساء، آل عمران، بقره و روم. همچنین روایتهاى شرعى، ربا را عملى نامشروع و حرام قلمداد کرده اند. در قانون نیز براى آن مجازات تعیین شده است.

تعریف ربا خوار

رباخوار از دید وکیل ربا به کسى گفته مى شود که به دیگران پول مى دهد. قانون گذار براى این افراد هم مجازات تعیین کرده است. وکیل جرم ربا مى گوید : در پروندهایی که موضوع آنها ربا است. هدف اصلى رباخواران کمک کردن به افراد نیازمند و برطرف کردن  مشکل  این افراد نیست. بلکه بدست آوردن پول با مبلغ و سود بیشتر و بالا تر مى باشد. که زندگى را بسوى فسادو تباهى و ترس و نا امنى  مى برد.

حرمت ربا علاوه بر ادله بر پایه ى عقلى و خردهم استوار است. چون نظام ربایى براى جامعه نه فقط از جهت اخلاق و فکر و إیمان در زندگى بشر تاثیر دارد. بلکه براى حیات اقتصادى مردم هم بلایى بزرگ بشمار مى رود.

به چه معاملاتی، معاملات ربوى گفته میشود؟

وکیل جرم ربا در ادامه اضافه مى کند: معاملات ربوى معاملاتى هستند که از شخص یا اشخاص پول گرفته و این امر باعث تباه شدن اقتصاد و قدرت مالى مى شود. وباید از روى ترس و تردید باشد و باعث از میان بردن تعهدات طرفین مى شود. از سوى دیگر حرص و خود بینى را افزایش مى دهد.

• نکته: ربا خوارى یعنى گرفتن پول یا مال بدون عوض که بصورت زیادى (بیشتر از آنچه که بوده) می باشد.

تعریف جرم ربا مطابق قانون

تعریف قانونى ربا را مقنن در ماده ۵٩۵ قانون مجازات اسلامى اینگونه شرح داده: هر نوع توافق بین دو یا چند نفر، تحت قراردادى از قبیل بیع، صلح، قرض، و امثال آنها که جنسى به مثال یا اضافه بر آن یا معادل آن معامله نماید. مبلغ اضافه را دریافت نماید. این مبلغ اضافه ربا محسوب می شود و فاعل (کسی که پول می دهد همان ربادهنده) رباخوار نامیده می شود.

شروع به جرم رباخوارى در حقوق ایران

شروع به جرم ربا و ربا خوارى از منظر وکیل ربا اینطور است: که برعکس جرم کلاهبردارى و ارتشاء که قانون گذار صراحتاً آن را تعریف کرده است. هیچ ماده قانونى مشخصى وجود ندارد. در پروندهایى که  موضوع آنها، ربا است و وکیل دادگسترى در زمینه جرم ربا بیان مى کند: چون در قانون هیچ ماده اى که بیانگر ربا و رباخوارى باشد وجود ندارد. پس نمى توان گفت که جرم ربا شروع به جرم ندارد. چرا که قانون گذار در قانون مجازات اسلامى براى شروع به جرم ربا شرایط خاصى را در نظر گرفته است که مشمول جرم ربا نیز مى شود. بند (پ) ماده ١٢٢ قانون مجازات اسلامى  با توجه به تقسیم بندى درجه  مجازات ها که در ماده ١٩ قانون مجازات آمده است. مجازات جرم ربا را درجه ۵ قرار داده است (حبس بیش از ۲ تا ۵ سال، جزای نقدی، برای اشخاص حقوقی انفصال دائم و ممنوعیت از سرمایه گذاری)

• نکته: وکیل متخصص جرم ربا اذعان می دارد: که در فقه اسلامى شروع به جرم  ربا بیان نشده و همچنین در قانون سابق هم مجازاتى براى آن مقرر نشده بود. اما بدلیل مغشوش بودن و متناقض بودن با نظم جامعه و اقتصاد، که  مى توان آن را به راحتى احساس کرد. مانند بانکها، موسسات قرض الحسنه و غیره ، شروع به جرم را نیز جرم قلمداد کردند.

انواع ربا در قانون ایران

انواع جرم ربا با توجه به ماده یک قانون نحو ى اجراى اصل ۴٩ قانون اساسى به ٢ دسته تقسیم مى شود:

۱- ربا معاملاتى:

ربایى که از طریق دادن چک و سفته براى معاملات محقق مى شود. مانند آنکه گیرنده، یک چک یا سفته اى معادل و بیشتر از مبلغ گرفته شده در مدت زمانى معین به قرض دهنده پرداخت کند. در اینگونه ربا ها مبلغ اضافى که شرط شده به صورت چک و یا سفته پرداخت مى شود. در ربا معاملاتى، سود حاصل از پول مى تواند مال باشد.

۲- ربا قرضى:

ربایى که درآن قرض دهنده ، مبلغى بیشتر از آنچه به قرض گیرنده پرداخت کرده است، دریافت مى کند. در واقع بنا و روال جرم ربا به نظر وکیل ربا این هست  که بهره اى است که  از سوى مقترض (قرض دهنده) طبق شرط به مقروض (قرض گیرنده) داده مى شود.

عناصر تشکیل دهنده این جرم

جرم ربا همانند دیگر جرایم براى محقق شدن به ٣ رکن اصلى نیاز دارد به این شرح می باشد:

رکن قانونى: که همان فعل و ترک فعلى است که قانون گذار در قانون براى آن مجازات تعیین کرده است. جرم ربا نیز دارای رکن قانونى است. چون صراحتاً در قانون به این جرم اشاره شده و برای آن مجازات تعیین شده است.

رکن مادى: که رفتار فیزیکى و مادى مرتکب مى باشد. در جرم ربا دو یا چند نفرى که عمل ربا را انجام مى دهند (پولى که قرض دهنده به قرض گیرنده پرداخت مى کند) یعنى عمل پول دادن رکن مادى است.

رکن معنوى: رکن روانى یا همان معنوی که سوء نیت است. اعم از عام و خاص. سوء نیت عام که قصد و حصول و حاصل شدن توافق جهت معامله و با وجود شرایطى که بین طرفین است. سوء نیت خاص هم رسیدن و بدست آوردن سود خالص و منفعت مى باشد. البته باید رابطه ى علیت بین آنها موجود باشد.

مجازات ربا مشمول چه افرادى نمى شود؟

دعاوى که موضوع آنها ربا مى باشد. به این صورت مى باشد که طرفین ربا دهنده (کسى که مبلغ پول را به طرف مقابل مى دهد) و ربا گیرنده (کسى که مبلغ را دریافت و متعهد شده که در مدت زمان معین با مبلغى بیش از مبلغ اصلى که توافق کردند، پول را پرداخت کند). که هر دو مجرم بوده و قانون براى آنها مجازاتهاى جداگانه مقرر کرده است. وکیل متخصص جرم ربا مى گوید:  زمانى که افراد شرایط ذیل را داشته باشند ، دیگر نمى توان به آنها ربا دهنده و ربا گیرنده گفت و مجازات نمى شوند:

۱- توافق و تراضى طرفین بدین معنا باشد که طرفین با یکدیگر توافق کردند که بعد از عقد و بلافاصله مبلغ اضافه را در سر رسید دیگر بصورت کاملا اختیارى به مقترض پس بدهد. در این حالت این عمل ربا نمى باشد.

۲- شرط مازاد شده باشد. به این معنى که در ربا  شرط مازاد باید یک مبلغ قابل توجهى باشد. چون این شرط براى ربا ضرورى است. در غیر این صورت ربا نیست.

۳- قبض و اقباض سود اضافى؛ یعنى مبلغ پولى که داده مى شود باید با سود اضافه دریافت بشود. در غیر این صورت ربا نیست. در واقع در ازاى مبلغ سند یا رسیدی مبنى بر دریافت پول مازاد یا همان سود اضافى، که میبایستی توسط ربا گیرنده  امضاء شود و گرنه ربا نیست.

استثنائات جرم ربا

استثنائات جرم ربا یعنی دربعضی موارد، عمل ارتکابی ربا  نیست. وکیل ربا می گوید : جرم ربا همانند دیگر جرایم دارای استثنائاتی میباشد.

۱- مطابق تبصره ۳ ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی ربا بین زن و مرد (فرقی ندارد عقد دائم یا موقت باشد)

۲- به استناد تبصره ۲ ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی اگرشخصی در حالت اضطرار باشد. یعنی ربا دهنده زمانی که مال و وجه اضافی را می خواهد پرداخت کند مضطر بوده باشد. البته باید مضطر بودن به دادگاه اثبات شود.

۳- در تبصره ۳ ماده ۵۹۵ قانون اسلامی اگر مسلمان از کافر ربا بگیرد مجازات نمی شود.

نحوه ى شکایت از جرم ربا و ربا خوارى

پروندهاى جرم ربا  که موضوع آنها دعاوى کیفرى هستند. همانند دیگر دعاوى ابتدا باید طرح شکایت بشود. وکیل جرم ربا بیان مى کند: نحوه ى شکایت از جرم ربا و ربا خوارى به این شکل مى باشد:

۱- شاکى باید دادخواست (عادى) تنظیم کند  مبنى بر اینکه خواستار تعقیب و مجازات مرتکب مى باشد.

۲- شکایت از طریق دادخواست عادى در دادسراى عمومى انجام مى شود.

۳- شاکى باید اسناد و مدارک  لازم را ارائه کند. و سپس  شهود و افرادى که از این موضوع اطلاع دارند را به دادسرا معرفی کند..

۴- تنظیم شکواییه با ارائه تمامى مدارک لازم به دادسراى عمومى محل وقوع جرم انجام مى شود.

۵- اثبات جرم ربا توسط شاکى صورت گیرد.

شرایط تحقق جرم ربا و ربا خوارى

شرایط محقق شدن جرم ربا از دید وکیل جرم ربا به قرار ذیل است:

۱- افرادى که مرتکب جرم ربا مى شوند افراد حقیقى هستند و افراد حقوقى (شرکتها) را شامل نمى شود. چون در مرحله ى تعقیب نمى توان افراد حقوقى را تحت تعقیب قرار داد. اگر میان افراد حقیقى و حقوقى معامله اى منعقد شود که عنوان ربا داشته باشد فقط شخص حقیقى قابل تعقیب مى باشد و مسئولیت دارد.

۲- دریافت مازاد در معاملات ربوى شرط ضرورى مى باشد. به این صورت که مقدار قابل توجهى پول یا ماشین یا هر چیزى که مالیت داشته باشد. و مازاد بر معامله، باید مال باشد. غیر مال مورد شرط نمى باشد.

مجازات قانونى جرم ربا و ربا خوارى

مجازات قانونى جرم ربا با توجه به ماده ۵٩۵ قانون مجازات اسلامى اینگونه است: مرتکبین جرم ربا اعم از ربا گیرنده و ربا دهنده و کسى که واسطه بین آنها شده است حبس ۶ ماه تا ٣ سال و ٧۴ ضربه شلاق و همچنین، رد مال و پرداخت جزاى نقدى معادل مال مورد نظر محکوم خواهند شد. (مجارات درجه ۵)

دادگاه صالح براى رسیدگى به جرم ربا

دادگاه صالح جهت رسیدگى به جرم ربا دادگاه و دادسراى عمومى محل وقوع جرم است. در دادسراى عمومى دادستان به عنوان مدعى العموم به پرونده رسیدگى مى کند. چرا که جرم ربا یک جرم غیرقابل گذشت است. اگر شاکى رضایت بدهد. چون جرمی است که باعث بر هم زدن نظم عمومى می شود توسط دادستان پیگیرى و مجازات آن اجرا مى شود.

وکیل ربا در تهران

موسسه حقوقى و داورى امین عدالت کبریا با کادرى از وکلاى پایه یک دادگسترى در زمینه ى کلیه دعاوى کیفرى و حقوقى آماده ارائه مشاوره حقوقی و انجام وکالت در مورد پروندهاى مختلف، بخصوص در زمینه ی ربا مى باشند. برای تنظیم دادخواست، تنظیم لایحه، طرح شکواییه و اقامه دعوا با وکیل متخصص در زمینه ربا می توانید مشاوره کنید. گاهی اوقات در پرونده ای از شما شکایت شده. اما نمی دانید چکاری باید انجام بدهید. بهتر آن است که با بهترین وکیل در زمینه ی ربا مشورت کنید.