تفاوت ارش و دیه در قانون مجازات اسلامی چیست؟

تفاوت ارش با دیه در قانون مجازات اسلامی: در قانون مجازات اسلامی، دیه مقدار مالی است که شرع برای جبران خسارت‌های مشخص و معینِ بدنی یا جانی تعیین کرده و میزان آن از پیش در قانون (مثلاً دیه کامل مرد مسلمان، یا دیه اعضا و جراحات) مشخص است؛ اما ارش مالی است که برای صدماتی تعیین می‌شود که مقدار دیه آن‌ها در شرع به‌طور صریح مشخص نشده و دادگاه با جلب نظر کارشناس و با توجه به نوع آسیب، محل آن و تأثیرش بر کارکرد عضو، میزان آن را تعیین می‌کند. به بیان ساده‌تر، دیه ثابت و قانونی است، ولی ارش متغیر و کارشناسی‌محور است.

اگر علاقه مند هستید یا این سوال برایتان پیش آمده است که دقیقا تفاوت ارش با دیه در قانون مجازات اسلامی چیست، پیشنهاد می‌کنم تا انتهای این مقاله همراه ما در موسسه حقوقی امین عدالت کبریا باشید.

اهمیت دیه و ارش در قانون مجازات اسلامی ایران

همانطور که در ابتدای  مقاله اشاره شد، ارش و دیه با یکدیگر تفاوت دارند، اما قبل از اینکه بخواهیم در مورد تفاوت این دو موضوع بپردازیم، ابتدا باید در مورد دیه چیست و ارش چیست پرداخته، و به شما بگوییم که معنای دقیق ارش و دیه در قانون مجازات اسلامی چیست. با ما همراه باشید.

دیه چیست؟

دیه در قانون مجازات اسلامی، یکی از انواع مجازات‌های مالی است که به‌عنوان جبران خسارات بدنی یا جانی ناشی از ارتکاب جرایم عمدی یا غیرعمدی پیش‌بینی شده است. این مبلغ توسط مرتکب (یا مسئول پرداخت) به شخص آسیب‌دیده یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود تا زیان وارده جبران شود.

در قانون، برای بسیاری از آسیب‌ها و اعضای بدن، میزان دیه به‌طور دقیق مشخص شده است؛ به‌این‌ترتیب که دیه کامل، پایه محاسبه قرار گرفته و برای هر عضو یا جراحت خاص، درصدی از آن تعیین شده است. برای مثال، قطع کردن هر یک از اعضای زوج بدن (اعضایی که در بدن به صورت جفت وجود دارند) برابر با نصف دیه کامل است؛ مانند قطع یک دست یا یک پا. همچنین برای جراحات و صدمات مشخص مانند شکستگی‌ها، کبودی‌ها و زخم‌ها نیز در قانون، مقدار دیه مشخص یا درصدی از دیه کامل تعیین شده است.

علاوه بر این، قانون تفاوتی بین شرایط مختلف ایجاد صدمه قائل است؛ مثلاً دیه در قتل یا جرح عمدی، غیرعمدی یا در موارد خطای محض می‌تواند نحوه و زمان‌بندی پرداخت متفاوتی داشته باشد. به این ترتیب، دیه هم نقش جبران خسارت را ایفا می‌کند و هم جنبه بازدارندگی در نظام کیفری دارد.

 تعریف ارش چیست؟

اگر در قانون مجازات اسلامی در خصوص یک صدمه بدنی دیه مقدر وجود نداشته باشد، برای میزان آسیب وارد شده با نظر پزشکی قانونی ارش تعیین می شود. ارش به معنای تفاوت یک عضو سالم با یک عضوی است که معیوب شده است.

نقش قاضی در تعیین ارش

قاضی در مواردی که قانون برای یک عضو دیه تعیین نکرده باشد، با ارجاع پرونده به پزشکی قانونی، تقاضای تعیین ارش را از کارشناسان پزشکی قانونی می نماید.
ارش در قانون مجازات اسلامی زمانی کاربرد دارد که در قانون برای یک عضو بدن دیه تعیین نشده باشد، این موارد بیشتر شامل آسیب های وارده به یک عضو می باشد. به عنوان مثال فلج شدن بخشی از دست که در قانون دیه مشخص ندارد و با توجه به میزان فلجی و شرایط موجود ارش تعیین می گردد.

تفاوت ارش با دیه چیست؟

تفاوت ارش با دیه در جرایم پزشکی به این صورت است که دیه هر ساله توسط مقام رهبری تعیین گردیده و از طرف رییس قوه قضایی اعلام می شود. مقدار دیه برای هر یک از اعضای بدن در قانون تعیین شده است و میزان آن قابل تغییر نمی باشد. به عنوان مثال دیه هر یک از اعضای زوج بدن، نصف دیه کامل است. اما ارش در قانون تعیین نشده است و با توجه به میزان صدمه وارده توسط قاضی رسیدگی کننده تعیین می شود.

توضیح تفاوت ارش و دیه با چند مثال

به عنوان مثال اگر شخص اقدام به درگیری با شخص دیگری نماید و در اثر ضربا ذچاقو اقدام به قطع کردن یک انگشت طرف مقابل کند، دیه یک انگشت را باید به شخص مورد نظر پرداخت نماید. در این شرایط دیه یک انگشت در قانون تعیین شده است و میزان آن یک دهم دیه کامل می باشد. اما اگر در همین حادثه ضربه چاقوی مورد نظر سبب فلج شدن بخشی از یک انگشت شود، برای این آسیب در قانون دیه تعیین نشده است و کارشناسان پزشکی قانون باید با بررسی موضوع اقدام به تعیین ارش بری این شخص نمایند.

تفاوت دیه با ارش چگونه مشخص می شود؟

تفاوت دیه با ارش با توجه به نوع قصوری که از سوی پزشک صورت گرفته، مشخص می شود. برای تعیین اینکه مجازات قصور صورت گرفته از سوی پزشک پرداخت دیه می باشد یا ارش، با توجه به نظریه کمیسیون پزشکی قانونی است. زمانی که پرونده از سوی قاضی برای بررسی قصور صورت گرفته و تعیین میزان خسارت به کمیسیون پزشکی قانونی ارجاع می شود، اعضای کمیسیون با بررسی قصور و آسیب مورد نظر تعیین می نمایند که به بیمار باید دیه پرداخت شود یا ارش.

تفاوت دیه با ارش جرایم پزشکی در زمان پرداخت

تفاوت دیه با ارش در زمان پرداخت موضوعیتی ندارد. در زمان پرداخت، دیه با ارش هیج تفاوتی ندارد و مبلغ مورد نظر به نرخ زمان پرداخت محاسبه می گردد. باید توجه داشته باشید که نرخ دیه یا ارش با توجه به میزان دیه در زمان پرداخت محاسبه می گردد. به عنوان مثال اگر قصور پزشکی در سال 1402 اتفاق افتاده باشد و حکم پرونده در سال 1403 صادر شود، دیه یا ارش بر مبنای سال 1403 محاسبه و پرداخت می گردد.

تعیین دیه یا ارش برای شکایت با قاضی است یا کمیسیون پزشکی قانونی؟

تفاوت دیه با ارش در جرایم پزشکی و تعیین پرداخت هر یک از این موارد ابتدائا با کمیسیون پزشکی قانونی می باشد و کمیسیون نظریه خود  را به دادگاه ارائه می نماید و دادگاه در صورت پذیرش نظریه کمیسیون مطابق با این نظریه و در صورت عدم پذیرش این نظریه یا در صورت نیاز به اصلاح نظریه مورد نظر، با استدلال مناسب در جهت رد نظریه صادره، اقدام به صدور حکم به محکومیت پزشک یا بیمارستان و یا کادر درمان می نماید.

نحوه محاسبه ارش و دیه در دادگاه

هیچ تفاوتی در محاسبه ارش و دیه وجود ندارد و قاضی با توجه به درصد تعیین شده از سوی کارشناسان کمیسیون پزشکی قانونی اقدام به محاسبه ارش یا دیه می نماید. به عنوان مثال وقتی برای یک جراحی زیبایی بینی 10 درصد ارش تعیین می شود. این ده درصد تقسیم بر دیه کامل سال پرداخت شده و میزان ارش تعیین می گردد. بنابراین ده درصد دیه با ده درصد ارش هیچ فرقی از نظر محسابه ندارد.

محاسبه دیه بر اساس جدول سالیانه دیه

نرخ دیه هر ساله تعیین می شود و از آنجایی که ملاک در پرداخت دیه یا ارش، نرخ دیه زمان پرداخت می باشد، هز زمانی که پرونده شما به اجرای احکام رجاع داده شود، دادورز ارجای احکام با توجه به نرخ دیه زمان پرداخت، اقدام به محاسبه و تعیین مبلغ دیه یا ارش می کند.

جمع‌بندی

به عنوان جمع بندی می توان گفت که برخلاف تصور افراد جامعه بین دیه و ارش از نظر محاسبه تفاوتی وجود ندارد و مبلغ آنها برابر می باشد. تنها تفاوت این دو عدم مقدر بودن ارش در قانون می باشد. برای طرح پرونده های پزشکی باید در این زمینه تخصص و دانش کافی داشته باشید. وکلای متخصص ما در موسسه حقوقی امین عدالت کبریا اماده ارائه خدمات تخصصی به شما می باشند.

موسسه حقوقی و داوری امین عدالت با در اختیار داشتن وکیل  پزشکی این اطمینان را به شما می دهد که با انعقاد قرارداد با وکلای موسسه بهترین نتایج ممکن را در پرونده های خود اخذ خواهید نمود. برای مشاوره با وکیل دعاوی پزشکی و یا تنظیم دادخواست، شکواییه، اظهارنامه و یا استفاده از سایر خدمات حقوقی موسسه با ما تماس بگیرید.