قرارداد EPC (طراحی، تأمین تجهیزات و ساخت) چیست؟

قرارداد EPC (طراحی، تامین تجهیزات و ساخت) به قرارداد پیمانکاری گفته می شود که در آن پیمانکار از صفر تا صد پروزه را شخصا انجام می دهد و هیچ مسئولیتی بر عهده کارفرما نیست.

قرارداد EPC (طراحی، تأمین تجهیزات و ساخت)

قرارداد EPC که مخفف واژه‌های Engineering- Procurement – Construction می‌باشد، یکی از انواع قراردادهای پیمانکاری است که به موجب آن تمامی کارهای ضروری جهت انجام یک پروژه از ابتدا تا انتها به عهده پیمانکار گذاشته می‌شود. هدف از انعقاد قرارداد EPC این است که مسئولیت‌های اجرای پروژه و کنترل کیفیت آن بر دوش پیمانکار قرار گیرد و کارفرما که تخصص لازم را در این زمینه ندارد، صرفاً نقش ناظر داشته باشد.

میزان استفاده از قراردادهای EPC

استفاده از قراردادهای EPC در سالیان اخیر رشد بی‌سابقه‌ای داشته است و تقریباً هر پروژه‌ عمرانی و پیمانکاری با این قرارداد سر و کار دارد. وکیل پیمانکاری درباره علت این امر، توضیح می‌دهد که چون کارفرمایان اصولاً در زمینه انجام و اجرای پروژه هیچ‌گونه تخصصی ندارند و همچنین به این دلیل که وقت کافی را نیز در این خصوص ندارند، ترجیح می‌دهند تا ساخت و اجرای پروژه را به صورت یک مجموعه‌ی کلی در اختیار پیمانکار قرار دهند. همین استفاده بسیار زیاد از قراردادهای EPC ما را ناگزیر به پرداختن به ویژگی‌های این قرارداد می‌کند.

EPC در قوانین ایران

قرارداد EPC در قانون برنامه چهارم و پنجم توسعه مورد اشاره قرار گرفته است. احکام و آثار این قرارداد نیز در بخشنامه شرایط عمومی پیمان‌های EPC ذکر گردیده است. با توجه به این مسائل می‌توان به طور قاطع گفت که این قرارداد در قوانین کشور ما نیز مورد پذیرش قرار گرفته و از جمله عقود معین می‌باشد. وکیل قرارداد پیمانکاری در خصوص معنای از عقود یا قراردادهای معین توضیح می‌دهد که قراردادهایی که نام و آثار و احکام آن در قوانین پیش‌بینی شده باشد، عقد معین نامیده می‌شوند.

ویژگی‌های قرارداد EPC

۱. انتقال ریسک‌های اجرای پروژه به پیمانکار

اولین و شاید مهم‌ترین ویژگی قراردادهای EPC انتقال ریسک اجرای پروژه به پیمانکار است. از آنجایی که طراحی، تأمین تجهیزات و ساخت با یکدیگر پیوستگی کامل دارند، نفع کارفرما در این است که مجموعه‌ی این عناصر را بر عهده یک پیمانکار مشخص قرار دهد و مسئولیت‌ها و خسارت‌های احتمالی اجرا را از او بخواهد.

۲. آزادی عمل پیمانکار EPC

در بند قبل گفتیم که مسئولیت‌ها و ریسک‌های اجرا بر عهده پیمانکار قرار خواهد گرفت. نتیجه منطقی این حرف آن است که پیمانکار باید در خصوص شیوه طراحی و روش ساخت پروژه آزادی عمل نسبی داشته باشد. آزادی عمل پیمانکار EPC به این معنا نیست که کارفرما حق هیچ نوع دخالتی نخواهد داشت. بلکه صرفاً به این معنا است که چون مسئولیت اجرا به عهده پیمانکار است پس به صورت کلی می‌توان نوعی آزادی عمل نسبی برای پیمانکار قائل شد.

۳. قیمت مقطوع در قراردادهای EPC

قرارداد EPC غالباً به شکل قیمت مقطوع منعقد می‌شود. وکیل قرارداد پیمانکاری در توضیح قیمت مقطوع بیان می‌کند که تعیین قیمت در قراردادهای پیمانکاری به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که یکی از این روش‌ها قیمت مقطوع می‌باشد و به این معناست که قیمت در ابتدای قرارداد توافق می‌شود و پیمانکار مکلف است که ساخت پروژه را با قیمت توافق‌شده به اتمام رساند. مهم‌ترین اثر این نوع تعیین قیمت در قرارداد EPC این است که تغییرات وضعیت در آینده تغییر مهمی در قیمت قرارداد ایجاد نمی‌کند.

۴. اهمیت فورس ماژور در این قرارداد

قرارداد EPC همانطور که گفته شد، با تعیین قیمت مقطوع منعقد می‌شود و همچنین پیمانکار باید در زمان مشخص‌شده پروژه را تحویل دهد. به همین دلیل، شرط فورس‌ماژور در این نوع قراردادها از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. فورس ماژور در قراردادهای پیمانکاری که در یک مقاله جداگانه به طور مفصل مورد بحث قرار گرفته است، موجب پایان‌یافتن تعهدات طرفین می‌شود. پیمانکار ممکن است با استناد به وقوع تغییرات اساسی در شرایط حاکم بر پروژه و افزایش هزینه‌ها، به فورس ماژور استناد نماید و از مسئولیت خود شانه خالی کند. به همین خاطر درج شرط فورس ماژور در قرارداد EPC و تعیین حدود آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

۵. شرط بقای مسئولیت در این نوع قرارداد

همانطور که گفته شد، پیمانکار باید در زمان مشخص پروژه را آماده و به کارفرما تحویل دهد. همچنین هر پروژه ممکن است با عیب‌هایی همراه باشد که لزوماً این عیب‌ها در زمان تحویل آشکار نیستند. به همین دلیل و برای پوشش عیب‌های پنهان، شرط بقای مسئولیت پیمانکار EPC از شروط رایج در این قرارداد و دارای اهمیت بسیار زیاد می‌باشد.

مزایا و معایب استفاده از قراردادهای EPC

قرارداد EPC و استفاده از این مدل قراردادی مانند هر قرارداد دیگر، دارای مزایا و معایب می‌باشند که با شناسایی این مزایا و معایب می‌توان متوجه شد که آیا استفاده از این مدل قراردادی در یک پروژه خاص مناسب است یا خیر. وکیل قرارداد پیمانکاری در این بخش مزایا و معایب قراردادهای EPC را مورد بررسی قرار می‌دهد.

مزایای استفاده از قراردادهای EPC

• شاید بتوان مهم‌ترین مزیت استفاده از قرارداد EPC را عدم وجود پیمانکاران متعدد برای ساخت و اجرای پروژه دانست. قرارداد EPC برای اجرای پروژه با یک پیمانکار منعقد می‌شود و این پیمانکار مسئولیت طراحی و ساخت پروژه را بر عهده خواهد گرفت و ملزم است تا ظرف مدت مشخص و مطابق با مشخصات درخواستی کارفرما، پروژه را تکمیل نماید. در این حالت کارفرما اگر درخواست جبران خسارت بابت هر نقص و عیبی داشته باشد، به راحتی می‌تواند علیه پیمانکار طرح دعوا کند.
• قرارداد EPC همانطور که گفته شد، به شکل قیمت مقطوع منعقد می‌شود و این امر موجب می‌شود که تعهدات مالی کارفرما از ابتدا مشخص باشد و تحت تاثیر تغییرات در اوضاع و احوال حاکم بر پروژه قرار نگیرد. از سوی دیگر به دلیل وجود قیمت مقطوع، پیمانکار نیز تمایل دارد تا اجرای کارها را سریع‌تر به اتمام برساند تا دچار ضرر نشود.
• قرارداد EPC نسبت به قراردادهای سنتی در خصوص اجرای پروژه، سرعت بسیار بیشتری دارد. چرا که در قراردادهای سنتی طراحی و ساخت دو بخش جداگانه تلقی می‌شدند و تا زمانی که طراحی صورت نمی‌گرفت، عملیات ساخت نیز به انجام نمی‌رسید. در حالی که در قرارداد EPC تمامی این کارها به شکل مجموعه‌ای واحد در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد و طبعاً سرعت کار بالا می‌رود.

معایب استفاده از قراردادهای EPC

• قراردادهای EPC با توجه به مطالبی که گفته شد، حجم زیادی از ریسک و مسئولیت طراحی و ساخت اجرای پروژه را بر دوش پیمانکار می‌گذارد و این امر موجب می‌شود که پیمانکار در مقابل مسئولیت‌ها و تعهداتی که پذیرفته است، مبلغ قرارداد را تا حد امکان بالا ببرد. این امر موجب گران‌شدن این قراردادها برای کارفرما می‌شود.
• یکی از ویژگی‌های مهم قراردادهای EPC در قیاس با قراردادهای سنتی اجرای پروژه این است که نقش کنترلی و نظارتی کارفرما را تا حد بسیار زیادی کاهش داده است. این کاهش نقش نظارتی راه را برای پیمانکار جهت کم‌کردن کیفیت اجرا برای سود بیشتر باز می‌کند.
• قرارداد EPC با توجه به این که حجم وسیعی از تعهدات را بر پیمانکار تحمیل می‌کند، نیاز به داشتن پیمانکار حرفه‌ای و متخصص چه در زمینه طراحی و چه در حوزه ساخت دارد. یافتن چنین پیمانکاری برای کارفرما از سختی‌ها و معایب استفاده از این مدل قراردادی می‌باشد.

وکیل تنظیم قرارداد EPC

قراردادهای EPC یک نوع قرارداد پیمانکاری می‌باشند که امروزه تقریباً در تمامی پروژه‌ها به خصوص پروژه‌های عمرانی کاربرد دارند. همانطور که در این مقاله گفته شد این قراردادها به دلیل داشتن اَبعاد گسترده و بخش‌های مختلف، با چالش‌های بسیار زیادی مواجه هستند.

وکیل قرارداد پیمانکاری توضیح می‌دهد، برای تنظیم مفاد و شروط قراردادهای EPC به دلیل ظرافت‌های بسیاری که در این قرارداد وجود دارد، نیاز به مشاوره یک وکیل متخصص در این زمینه کاملاً ضروری می‌باشد. دعاوی مربوط به قراردادهای EPC نیز به دلیل ماهیت خاص این قراردادها تنها در صورتی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشند که از وکلای متخصص و دارای تجربه در این قراردادها استفاده شود. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا با داشتن بهترین وکلا و مشاوران در این قراردادها آماده ارائه بهترین خدمات به شما عزیزان می‌باشد.