در مقاله حاضر قصد داریم به بررسی حقوقی که برای مالک طرح صنعتی پس از ثبت طرح به عنوان حق ثبت طرح صنعتی به وجود می آید و جنبه های گوناگون این حقوق بپردازیم.
حق ثبت طرح صنعتی چیست؟
حق ثبت طرح صنعتی برای هر فردی که اقدام به ایجاد یک طرح صنعتی می نماید، ایجاد می گردد و سبب می شود تا تحت شرایط خاصی اقدام به ثبت طرح مورد نظر نماید. پس از ثبت طرح صنعتی مورد نظر مجموعه ای از حقوق برای صاحب این طرح به وجود می آید که این حقوق،حق ثبت طرح صنعتی نامیده می شود.
حقوقی که در اثر ثبت طرح صنعتی مورد نظر به وجود می آید ممکن است در اثر سو استفاده افراد دیگر مورد تعرض قرار گیرد یا ممکن است در اثر اقداماتی از سوی مالک طرح از بین برود.در مقالات آتی در خصوص زوال حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی و همچنین نقض حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی توضیح خواهیم داد.
این حق با توجه به شرایطی که بر آن حاکم می شود دارای جنبه های گوناگونی است که در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.
اهمیت اولین ثبت کننده طرح صنعتی
حق ثبت طرح صنعتی اصولا متعلق به کسی است که ابتدائا این طرح را به وجود آورده باشد. ممکن است در عالم واقع دو نفر به صورت واحد اقدام به طراحی یک طرح نمایند که کاملا شبیه به هم باشد و در این شرایط باید مشخص شود که چه کسی حق ثبت طرح مذکور را دارد و قانون چه کسی را مالک طرح مورد نظر می داند.
برای حل این مشکل دو روش در قوانین کشور های مختلف در نظر گرفته شده است که به شرح ذیل بیان خواهد شد:
۱- روش اول مالک طرح را کسی می داند که ابتدائا اقدام به ایجاد طرح مذکور نموده است به عبارتی دیگر زودتر طرح مذکور را طراحی نموده است. در این فرض حتی اگر فرد دیگری زودتر اقدام به ثبت اظهارنامه نموده باشد هم تاثیری ندارد چرا که این حق برای کسی که زوتر طرح مذکور را طراحی کرده است به وجود آمده است.
۲- روش دوم کسی را مالک طرح می داند که زودتر اقدام به ثبت طرح مورد نظر نموده است. به عبارت دیگر اگر فردی حتی دیرتر طرح را طراحی کرده باشد اما زودتر اقدام به ثبت طرح نموده باشد مالک طرح است البته در این فرض حق اقامه دعوی و ابطال گواهی نامه طرح برای کسی که زودتر اقدام به طراحی طرح مذکور نموده است وجود دارد اما ابتدائا قانون کسی را مالک می داند که اقدام به ثبت طرح نموده است.
وکیل طرح صنعتی با عنایت به موارد پیش گفته بیان می دارد که در قانون ایران حق ثبت طرح صنعتی متعلق به کسی است که، زودتر اقدام به ثبت طرح مذکور نموده باشد، هرچند همانطور که پیش تر گفته شد این حق برای کسی که زودتر طرح مذکور را طراحی کرده است وجود دارد که دعوای ابطال طرح مورد نظر را اقامه نماید و گواهی نامه مورد نظر را ابطال نماید.
طرح صنعتی مشترک
زمانی که دو یا چند نفر اقدام به طراحی یک طرح نمایند و خواستار حق ثبت طرح مذکور باشند می توانند طرح را به صورت اشتراکی ثبت نمایند. در این صورت حقوق مربوط به طرح مشترک بین همه ثبت کنندگان خواهد بود.
البته لازم به ذکر است طراحانی که به صورت مشترک طرح به نام آنها ثبت شده است می توانند توافق کنند که فقط یک نفر از آنها از حقوق متعلق به طرح استفاده نماید در این صورت اگر سایر شرکا از حقوق مربوط به طرح استفاده نمایند فردی که توافق شده بود فقط او از این حقوق استفاده نماید، می تواند مانع استفاده سایرین شود.
نکته دیگری که می توان در مورد طرح اشتراکی بیان داشت این است که وقتی انتقال طرح به صورت قهری اتفاق افتد مثلا زمانی که طراح فوت نماید ورثه می توانند با مراجعه به اداره ثبت شرکت ها تقاضا نمایند که اسامی آنها در ذیل گواهی ثبت طرح درج گردد. در این فرض حقوقی که وراث دارند مطابق با قواعد حاکم بر ثبت اشتراکی طرح است.
طرح صنعتی ناشی از استخدام
ممکن است فردی به استخدام شرکتی در آید و اقدام به طراحی یک طرح نماید، در این شرایط باید به قرارداد منعقده بین طرفین توجه کرد و مشخص کرد که آیا استخدام فرد مذکور برای طراحی بوده است یا خیر؟ و اگر برای طراحی بوده است آیا طرح ایجاد شده همان طرحی است که مورد نظر طرفین بوده یا خیر؟
پاسخ به سوالات مطرح شده از این جهت اهمیت دارد که اگر یک شخصی برای طراحی استخدام نشده باشد و این موضوع در قرارداد درج نشده باشد نمی توان کارفرما را مالک طرح مذکور دانست. اما در فرضی که شخصی برای طراحی یک طرح استخدام شده باشد به استناد ماده ۵ قانون ثبت اختراعات و علائم و طرح های صنعتی کلیه حقوق مادی طرح مذکور متعلق به کارفرما می باشد. در تقویت این نظر باید به این نکته توجه داشت که اگر حقوق مربوط به کارفرما رعایت نشود نمی توان انتظار داشت که کارفرمایی اقدام به سرمایه گذاری در این حوزه نماید.
فرض دیگری که در این مورد وجود دارد این است که فردی ممکن است بدون استفاده از ابزار و امکانات کارفرما و خارج از محل کار اقدام به ایجاد طرح صنعتی نماید، در این فرض نمی توان حقوق مادی این طرح را متعلق به کارفرما دانست چرا که از امکانات و وسایل کارفرما استفاده نکرده و این طرح مورد توافق طرفین نبوده است.
احکام فوق در مورد طرح صنعتی ناشی از قرارداد نیز وجود دارد. هرچند از نظر ماهوی بین طرح صنعتی ناشی از قرارداد و طرح صنعتی ناشی از استخدام تفاوت وجود دارد اما احکام مربوط به هر دو آنها مشابه می باشد.
اگر طرحی از سوی کارشناسان اداره مالکیت صنعتی تایید شود آیا معتبر است؟
حق ثبت طرح صنعتی قطعا متعلق به کسی است که ابتدائا طرح خویش را به اداره مالکیت صنعتی ارائه داده و در ادامه با ارسال اظهارنامه اقدام به ثبت طرح مذکور نموده است، اما باید در نظر داشته باشید که این حق ثبت طرح صنعتی که برای شما به وجود آمده است اگر بدون تحقیقات کافی از طرف شما و صرفا با اعتماد به کارشناسان ادراه مالکیت صنعتی باشد، به هیچ عنوان دارای اعتبار صد در صد نبوده و هر آن ممکن است شما با دادخواست ابطال طرح مورد نظر از سوی افراد ذینفع مواجه شوید چرا که ممکن است طرح شما پیش از ثبت در یک نقطه از دنیا افشاء شده باشد و همین برای ابطال گواهینامه طرح شما کافی می باشد.
وکیل طرح صنعتی در تهران
دعاوی تجاری و مشخصا دعاوی طرح صنعتی از دعاوی تخصصی در عرصه وکالت می باشد و عموما وکلا به جهت رایج نبودن اینگونه دعاوی علاقه ای به فعالیت در این عرصه ندارند و به تبع اطلاعات کاملی نیز در این زمینه ندارند. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا در تهران با توجه به تخصصی بودن این حوزه اقدام به تشکیل دپارتمان های تخصصی در زمینه دعاوی تجاری نموده تا بتواند با کیفیت ترین و متفاوت ترین خدمات را در این حوزه به شما عزیران ارائه نماید. برای مشاوره با وکیل طرح صنعتی در تهران با ما تماس بگیرید.
