عملیات تجارتی به چه معناست و چه مصادیقی دارد؟ دسته بندی عملیات تجارتی در حقوق تجارت ایران به چه صورت است؟ آیا هر نوع خرید و فروش اموال منقول، جزو عملیات تجارتی محسوب میگردد؟ آیا هر نوع دلالی و واسطه گری، از مصادیق و موارد عملیات تجارتی میباشد؟
تعریف عملیات تجارتی در حقوق ایران
عملیات تجارتی اصولا به عملیاتی گفته میشود که تاجر انجام میدهد که برای تاجر جلب منفعت مینماید. در یک دسته بندی کلی به ۴ دسته تقسیم میشوند:
۱) عملیات تجارتی توزیعی:
عملیات تجارتی توزیعی یعنی تاجر عملیاتی را انجام میدهد که جنس مورد نظر از ید تولیدکننده به مصرف کننده برسد. بارزترین و کاملترین مصداق عملیات تجارتی، همین نوع توزیعی میباشد و مانند آنکه یک تاجر جنسی را به کارخانه مورد نظر سفارش میدهد، سپس آنها را برای جلب منفعت، برای خودش، به فروش مشتریان میرساند.
۲) عملیات تجارتی تولیدی:
در این نوع از دسته بندی، تاجر، اجناس غیرقابل استفاده را تغییر داده و یا با اجناس دیگری مخلوط مینماید، تا قابلیت مصرف برای عموم یا طبقه خاص و خصوصی را داشته باشد. مانند تاجری که پنبه یا پشم خریداری میکند و آنها را در کارخانه خود به پارچه تبدیل میکند. اینگونه عملیات تولیدی اصولا تجارتی نیستند ولیکن اغلب حقوق تجارت آنها را در زمره عملیات تجارتی محسوب مینماید.
۳) عملیات تجارتی خدماتی:
این عملیات مربوط به خدمات تجارتی است. لذا تغییری در نوع و جنس کالایی به وجود نمی آورند. بلکه خدماتی انجام میدهند که لازمه تجارت است. مانند حمل و نقل یا اجاره انبار توسط موسساتی که به همین منظور تاسیس شده اند.
۴) عملیات تجارتی کمکی:
یعنی عملیاتی که کار تجار را راحت تر میکنند. به نوعی با تجار همکاری مینمایند. مانند عملیات بانکی، بیمه، دلالی، حق العمل کاری.
وکیل شرکت اضافه میدارد: دسته بندی فوق دربردارنده مواردی میباشند که برخی از ایشان به ذات تجاری هستند و برخی دیگر به تبع و به موجب قانون، تجارتی تلقی شده اند. در ادامه به بیان و بررسی انواع عملیات ذاتا تجاری، تجارتی به حکم قانون و غیره میپردازیم.
وکیل مربوط به امور شرکت ها چگونه عمل مینماید؟
عملیات تجارتی در خصوص اینکه چه نقشی در دعاوی دادگستری دارند بسیار مهم بوده و نقش آفرینی میکنند. چگونه؟ دقت بفرمایید. هنگامیکه شخصی به مدیرعامل یک شرکت کالایی را میفروشد و در قبال ثمن آن اقلام از مدیرعامل چک دریافت مینماید، چه کسی نسبت به کارسازی وجه چک، یعنی پرداخت مبلغ آن مسئول میباشد؟ آیا معامله برای شرکت واقع شده است؟ آیا مدیرعامل در حدود اختیاراتش اقدام نموده است؟ آیا عمل وی مشمول عملیات تجارتی بوده و موجب مسئولیت شرکت میباشد؟ یا مدیرعامل ولو که برای شرکت کالایی را خریداردی نموده باشد، به علت عدم رعایت سایر قوانین و مقررات، شخصا عهده دار پرداخت وجه چک است؟ این موارد و بسیاری از موارد و پاسخ پرسش های خود را از وکیل متخصص امور شرکت ها جویا شوید.
الف) عملیات تجارتی ذاتی یا مطلق به چه معناست؟
عملیات تجارتی ذاتی یا مطلق خود دارای دو نوع است:
۱) عملیاتی که اصولا تجارتی هستند، مانند هر قسم دلالی، حق العمل کاری، عملیات عاملی، بیمه بحری و غیربحری، خرید و فروش کشتی و غیره.
۲) عملیاتی که بوسیله موسسات صورت میپذیرند، مانند تصدی به حمل و نقل از راه خشکی، هوا یا آب، تصدی به موسسات تسهیل معاملات ملکی یا یافتن خدمه و رسانیدن ملزومات، تاسیس کارخانه و عملیات حراجی و نمایشگاه های عمومی.
ب) عملیات تجارتی به حکم قانون
این نوع از عملیات، شامل معاملات برواتی میباشد که منصرف از تاجر و غیرتاجر میباشد. به عبارت دیگر، فقط معاملات برواتی به حکم قانون تجارت، مشمول مقررات حقوق تجارت شده است. معاملات برواتی، اصولا شامل برات و سفته میشود. در خصوص چک خوب است بدانید که صدور چک، ذاتا عمل تجارتی محسوب نمیشود. ولیکن برات و سفته حتی اگر توسط غیرتاجر و بصورت اتفاقی نیز اصدار یابد، باز هم جزو عملیات تجارتی محسوب میگردد.
پ) عملیات تجارتی تبعی یا نسبی
اگر هر دو طرف یک معامله یا یکی از طرفین، تاجر باشد، به اعتبار تاجر بودن وی و به اعتبار ایشان، آن عمل تجارتی محسوب میشود ولو اینکه عمل اصولا تجارتی نباشد. مانند: کلیه معاملات بین تجرا و کسبه و صرافان و بانکها، کلیه معاملات شرکتهای تجارتی و سایر مصادیق مندرج در قانون تجارت.
وکیل متخصص امور تجارت در تهران
عملیات تجارتی از حیث تاجر شناختن یا تاجر نشناختن افراد جامعه و موسساتی که دایر میگردد بسیار حائز اهمیت میباشد. لذا بهترین توصیه به شما عزیزان این است که در کلیه امور خود از نظر مشورتی وکیل متخصص وارد به امور تجاری استفاده نمایید. موسسه حقوقی و داوری امین عدالت کبریا، مشتکل از وکلای پایه یک دادگستری میباشد. لذا از نخستین تماس و مشاوره تلفنی رایگان، از دانش وکیل مربوط به امور تجاری استفاده مینمایید.
