رضایت نامه بیمار در امور پزشکی چه تاثیری در شکایت و یا دفاع از پزشک دارد؟ تاثیر رضایت بیمار قبل از عمل چیست؟ چرا پزشکان باید پیش از طبابت از بیمار رضایت بگیرند؟ تفاوت رضایت نامه با برائت نامه بیمار چیست؟ وکیل جرایم پزشکی مفصلا دراین مقاله به شرح و بسط این موارد میپردازد.
رضایت نامه بیمار در امور پزشکی به چه معناست؟
خوب است بدانید به این دلیل که انسان آزاد آفریده شده و دیگری حق دست درازی و هیچ گونه تعرضی به جسم او را ندارد، لذا اخذ برائت و رضایت از بیمار به معنای اجازه در نفس و فعل انجام طبابت و درمان میباشد. خواه این درمان دربردارنده عمل جراحی باشد یا تجویز و مصرف دارو و تحت نظر قرار گرفتن مانند بستری شدن در بیمارستان و سایر مواردی از این قبیل است. به عبارت دیگر انجام طبابت مانند عمل جراحی یا حتی اخذ نمونه خون از بیمار، دخل و تصرف به بدن شخص دیگری است که فی نفسه ممنوع و غیرمجاز میباشد.
لذا با تحصیل رضایت از بیمار که بصورت کتبی میباشد، به پزشک معالج این جواز و مجوز داده میشود که بتواند در جسم دیگری بدون آنکه عنوان ضرب و جرح بر خود بگیرد، دخل و تصرف نماید. در غیر اینصورت، یعنی اگر پزشک بدون رضایت بیمار و بدون وجود سایر شرایط قانونی دیگر، اقدام به طبابت نماید و مثلا پای بیمار را جراحی کند، به دلیل ایراد جراحت بر دیگری محکوم به پرداخت دیه در حق ایشان خواهد بود.
- نکته: رضایت نامه بیمار در امور پزشکی به معنای مباح شدن عمل و طبابت پزشک است. به عبارت دیگر، اخذ رضایت از بیمار به معنای عدم مسئولیت پزشک نمیباشد.
از چه کسی باید تحصیل رضایت صورت گیرد؟
وکیل شکایت از پزشک میگوید: مطابق قوانین و مقررات جزایی کشور ما، اخذ رضایت نامه بیمار در امور پزشکی از افراد دارای اهلیت و صلاحیت گرفته میشود. یعنی اخذ رضایت پزشکی یا از بیماری گرفته میشود که بالای سن قانونی ۱۸ سال بوده و یا از ولی و سرپرست قانونی او اخذ میگردد. در غیر اینصورت یعنی اخذ رضایت نامه بیمار به پزشک در امور پزشکی از شخص غیر بالغ و کسی که عدم صلاحیت دارد، اثری نداشته و مانند حالتی است که هیچگونه رضایت یا برائتی از بیمار گرفته نشده است.
- نکته: رضایت نامه آگاهانه بیمار به معنای آن است که در ابتدا به بیمار توضیح داده شود که قرار است چه نوع طبابت، درمان یا عمل جراحی بر روی وی انجام شود. تا بیمار بداند که دارد نسبت به انجام چه چیزی رضایت یا برائت خویش را اعلام مینماید.
اخذ رضایت نامه آگاهانه از بیمار
در خصوص الزام به اخذ رضایت نامه آگاهانه بیمار بعنوان مثال بیان میشود: تصور نمایید بیماری که تحت شرایط ویژه مانند کم هوشی یا بیهوشی یا حواس پرتی یا عدم تمرکز به دلیل فشار بسیار درد و غیره میباشد نسبت به عملی اعلام رضایت به پزشک معالج نماید که هیچگونه التفات و آگاهی از آن بدست نیاورده است. در این فرض میگوییم رضایت نامه آگاهانه بیمار به پزشک مفقود و مورد از مواردی است که انگار هیچگونه رضایت از بیمار یا برائت از بیمار صورت نپذیرفته است.
تمثیلا بیان میشود بیماری به دلیل مصرف مواد روانگردان یا حتی خوردن سم به جهت خودکشی و امثال آن در حالی به بیمارستان میرسد که دارای هوش و حواس درستی نبوده و درکی از جهان اطراف خویش ندارد. لذا اخذ رضایت نامه بیمار در امور پزشکی از وی فاقد و جاهت و اثر قانونی خواهد بود. و در بحث شکایت از پزشک میتوان به عدم اخذ رضایت نامه یا برائت نامه آگاهانه از بیمار استناد نمود.
تفاوت رضایت نامه بیمار با برائت نامه بیمار
- اخذ رضایت نامه از بیمار چه تفاوتی با اخذ برائت نامه از بیمار دارا میباشد؟
خوب است بدانید وفق بند ج ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی هر نوع عمل جراحی یا طبابت مشروع که با رضایت شخص یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و عملی ونظامات دولتی انجام میشود، قابل مجازات نمیباشد. در موارد فوری اخذ رضایت ضروری نیست.
از طرفی ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی بیان میدارد: هرگاه پزشک در معالجاتی که انجام میدهد موجب تلف یا صدمه بدنی گردد ضامن دیه است مگر آنکه عمل او مطابق مقررات پزشکی و موازین فنی باشد یا اینکه قبل از معالجه برائت گرفته باشد و مرتکب تقصیری هم نشود. لذا در هر دو فرض اخذ رضایت نامه بیمار به پزشک یا تحصیل برائت نامه از بیمار چنانچه پزشک مرتکب قصور پزشکی شود، مسئول بوده و ضامن پرداخت دیه به بیمار میباشد.
اگر پزشک از بیمار رضایت نامه و یا برائت نامه نگیرد چه میشود؟
اگر پزشک از بیمار رضایت نامه نگیرد چه میشود؟ تاثیر عدم اخذ برائت نامه از بیمار قبل از معالجه چیست؟ خوب است بدانید اگر پزشک رضایت نامه آگاهانه بیمار یا برائت نامه از وی را قبل از عمل کسب نموده باشد و مرتکب تقصیری از بابت رعایت موازین قانونی و مقررات فنی طبی ننموده باشد، در صورت بروز نتیجه غیرمطلوب مسئول نخواهد بود. مانند موردی که بیمار در حین عمل جراحی فوت مینماید و پزشک جراح مسئول فوت بیمار شناخته نمیشود. از طرفی تبصره ۱ ماده ۴۹۵ بیان میدارد: در صورت عدم قصور یا تقصیر پزشک در علم و عمل برای وی ضمان وجود ندارد، هرچند برائت اخذ نکرده باشد.
تاثیر رضایت نامه بیمار در شکایت از پزشک
خوب است بدانید در اصل حق طرح شکایت از پزشک، وجود رضایت نامه بیمار تاثیری نداشته و بیمار چنانچه خود را صاحب حقی بداند که از وی تضییع شده است، میتواند نسبت به طرح و تنظیم شکواییه از پزشک معالج خویش اقدام نماید. زیرا همانطور که پیش تر بیان گردید، اخذ رضایت نامه بیمار در امور پزشکی رافع مسئولیت پزشک و ضامن بودن او در قبال پرداخت دیه در حق بیمار در فرض بروز آسیب و اثبات قصور پزشکی ایشان نبوده و پزشک همچنان مسئول است.
تاثیر اخذ برائت از بیمار یا ولی دم او در جرایم پزشکی
- اخذ برائت از بیمار چه اثر قانونی دارد؟
- آیا اخذ برائت از ولی دم بیمار دارای اثر حقوقی است؟
خوب است بدانید چنانچه پزشک از بیمار، یا ولی دم او، برائت از مسئولیت و ضمان اخذ کرده باشد، و عدم مسئولیت خود را شرط کرده باشد، بار اثبات ورود زیان و آسیب در نتیجه قصور پزشکی، بر عهده بیمار یا ولی دم او قرار میگیرد. این امر به معنای عدم امکان شکایت از پزشک نمیباشد. بلکه صرفا شاکی باید دلیل بر ارتکاب تقصیر یا قصور پزشک ارایه کند. که این مهم توسط کمیسیون بررسی و احراز میگردد.
- نکته: اخذ برائت از بیمار یا ولی دم بیمار، پزشک را از بار مسئولیت، در فرض تقصیر، معاف نمیکند. و هچنان پزشک مسئول است.
امکان شکایت از پزشک با وجود امضای رضایت نامه توسط بیمار
شکایت از پزشک با وجود امضای رضایت نامه توسط بیمار، ممکن بوده و به لحاظ قانونی فاقد ایراد و اشکال است. ولیکن خوب است بدانید اخذ رضایت نامه بیمار در امور پزشکی مرتفع کننده مسئولیت از پزشک و بهترین دفاع پزشک از خود در مواقع طرح دعاوی واهی و کاذب میباشد. مانند آنکه شخصی مدعی این امر باشد که بدون اذن و اجازه و رضایت او، پزشک نسبت به انجام اعمال پزشکی خواه درمانی خواه زیبایی اقدام نموده است. زیرا رضایت نامه کتبی از بیمار در شرایطی اخذ میشود که وی بالغ، آگاه، مشرف بر امر و بدون هیچگونه فشار و تهدیدی نسبت به امضای رضایت نامه به پزشک یا برائت نامه اقدام نموده است.
استثنای وارد بر اخذ رضایت و برائت (شرایط اورژانسی)
در چه مواردی اخذ رضایت نامه بیمار در امور پزشکی ضروری نبوده و بدون رضایت نامه باید اقدام به طبابت و درمان صورت پذیرد؟ وکیل شکایت از پزشک میگوید: در موارد فوری و اورژانسی مانند بیهوشی بیمار نیاز به اخذ رضایت نامه کتبی از بیمار نمیباشد. نظر به فوریت اقدامات پزشکی برای حفظ جان بیمار، این الزام مرتفع میگردد. مانند آنکه اگر برای جری اقدامات و عملیات اعلام رضایت بیمار مانند امضا و اثر انگشت او یا ولی قانونی اش صبر نماییم با فوت بیمار مواجه خواهیم شد.
در این موارد نظر به ضرورت بر حفظ جان بیمار و کاهش احتمال بروز آسیب شدید و غیر قابل جبران مانند آنکه بر اثر عدم اقدام فوری و نرسیدن اکسیژن به مغز ضایعه ای برای همیشه در مغز بیمار ایجاد شده که حتی ممکن است قدرت تکلم، تحرک و غیره را از بیمار سلب نماید، تاخیر برای اخذ برائت از بیمار جایز نبوده و پزشک میتواند بدون گرفتن رضایت نامه از بیمار نسبت به اقدامات پزشکی عمل نماید.
نمونه رضایت نامه بیمار
رضایت نامه بیمار در امور پزشکی دربردارنده مواردی از قبیل رضایت نامه برای معالجه و درمان، رضایت نامه ترخیص با میل شخصی میباشد. همچنین اخذ برائت و اجازه بیمار در فرم های چاپی از پیش تهیه شده موجود در بیمارستان ها، رضایت نامه کتبی قبل از عمل قطع عضو و بسیاری دیگر از موارد که اصولا بسته به نوع بیماری بصورت موجز و مشخص از بیمار اخذ میشود را میتوان به عنوان نمونه های رضایت نامه کتبی بیمار به پزشک نام برد.
شکایت از پزشک یا دفاع از پزشک
رضایت نامه بیمار در امور پزشکی میتواند بسیار مفید در مقام دفاع از پزشک و مقدمه آن باشد که پزشک متهم مرتکب قصور پزشکی نشده و کلیه تکالیف و امور محوله به عهده خویش را به نحو احسن انجام داده است. از طرفی این رضایت نامه نمیتواند موجب آسوده خاطری برای جامعه پزشکان از بابت عدم مسئولیت باشد. لذا بهترین توصیه به شما عزیزان به همراه داشتن وکیل متخصص جرایم پزشکی میباشد که از بدو امر با اشرافی که بر قوانین مدون دارویی و پزشکی دارد، بهترین دفاع و عملکرد قانونی را از خویش ارائه دهد. موسسه حقوقی امین عدالت کبریا مفتخر به پیشتاز بودن در زمینه انجام وکالت به نحو تخصصی در جرایم پزشکی و شکایت از پزشک است.
سلام، میخوام بدونم آیا یک بیمار خانم که به سن قانونی رسیده خودش میتونه رضایت عمل بده؟ یک خانم سی ساله اومده بود بیمارستان پدرش فوت کرده بود و مجرد هم بود. به زور بهش میگفتن یکیو بیار تا برات رضایت بده. میخوام بدونم آیا از نظر قانونی رضایت دادن خودش تاثیر نداره؟ چرا پرستارا همش اصرار داشتن یکی بیاد حتما جاش رضایت بده؟
با سلام
برای فرد بالغ رضایت خود فرد کفایت می کند و نیازی به رضایت سایرین نیست.
سلام وقت بخیر، من ۱۲ روز بینی ام رو عمل زیبایی کردم، ولی با تاکید و درخواستی از جراح داشتم کلا بینی بنده رو به فرم افتضاحی عمل کردن، که بینی قبلیم خیلی رضایت بخش تر بود. الان کلا روحی خرابم و نقص فرم بینی دارم. با وجود رضایت نامه از طرف من نسبت به پزشک میتونم شکایت کنم و پیشروی و فایده داره؟
با سلام
در صورتی که مشکل شما صرفا عدم رضایت از نتیجه باشد و مشکل دیگری از جمله تنفس و یا عفونت نداشته باشید، مشمول قصور پزشکی نیست و شکایت شما بی فایده است. برای مشاوره بیشتر با وکیل جرایم پزشکی می توانید با ما تماس بگیرید.
با سلام، من ۸ ماه پیش عمل هیسترکتومی برداشتن رحم داشتم به پیشنهاد پزشک عمل لاپروسکوپی انجام دادن و حین عمل روده ام سوراخ شده که هنوز هم بعد ۸ ماه از کیسه کلستومی استفاده میکنم، در ضمن با مشاهده خروج مدفوع از قسمت زنانه بعد از مرخص شدن از بیمارستان متوجه سوراخ شدن روده بنده شدن، اگرشکایت کنم میتوانم دیه بگیرم؟ پزشک معالجم میگوید چون قبل ازعمل رضایت نامه داداه اید کاری نمی توانید بکنید.
با سلام
بله شما می توانید از پزشک خود شکایت کنید و رضایت قبل از عمل هیچ تاثیری در شکایت شما ندارد. برای مشاوره با وکیل جرایم پزشکی با ما تماس بگیرید.
سلام اگر یکسال از عمل بینی بگذره میشه شکایت تنظیم کرد همچنان؟؟
با سلام
بله شکایت در دادسرای جرایم پزشکی را می توانید انجام دهید. برای مشاوره بیشتر با وکیل متخصص جرایم پزشکی با ما تماس بگیرید.
سلام ممنونم از مشاوره تلفنی که دادید خیلی کمکم کردید واقعا اولین سایتی بود که انقدر عالی و خوب مشاوره حقوقی رایگان میدادن. دقیق و کامل
درود بر شما، ممنون از حسن توجه و نظرات مثبت شما. پیروز باشید